Yeni bir araştırmaya göre, vahşi balık yemek kirli su kadar sağlıksız. Araştırmacılar ‘ebedi kimyasallar’ tehdidi konusunda uyarıda bulunuyor.
Yeni bir araştırmaya göre, bir ABD nehri veya gölüne yakalanan tek bir tatlı su balığını yemek, bir ay boyunca özellikle kalıcı ve potansiyel olarak zararlı kimyasallarla kirlenmiş suyu tüketmek gibi olabilir.
Bilim adamlarının Salı günü “Çevresel Araştırmalar” dergisinde yazdıklarına göre, bir kilogram vahşi balık başına ortalama 9,5 mikrogram per- ve poliflorlu kimyasallar (PFAS) buldular.
“Ebedi kimyasallardan” kaynaklanan tehlike
PFAS, şampuan veya makyaj gibi birçok üründe, kaplamalarda ve ambalajlarda bulunur ve çok yavaş ayrışır. Bu nedenle “ebedi kimyasallar” olarak da adlandırılırlar.
PFAS ayrıca yıllardır çevrede yayılmaktadır ve suda ve havada yapılan ölçümlerde tespit edilmektedir. Binlerce kimyasal PFAS grubuna aittir.
Kimyasallar 1940’larda suya ve ısıya dayanıklı olacak şekilde geliştirildi. Zorlukla ayrıştıkları için havada, toprakta, göl ve nehir sularında, besinlerde ve vücutta zamanla birikirler.
Karaciğer hasarı, yüksek kolesterol, azalmış bağışıklık tepkileri ve çeşitli kanser türleri dahil olmak üzere bir dizi ciddi sağlık sorunuyla bağlantılıdırlar.
Çiftlik balıklarından 278 kat daha fazla kirlilik
Araştırmacılar, 2013 ve 2015 yılları arasındaki çalışmaları için göl ve nehirlerden avladıkları yaklaşık 500 balık örneğini analiz ettiler. Bunların ticari olarak yetiştirilen balıklardan 278 kat daha fazla PFAS içerdiğini buldular.
Tek bir yabani balık tüketmek, ABD Çevre Koruma Dairesi’nin tavsiye ettiği sınırın 2.400 katı daha yüksek PFAS seviyeleriyle bir aylık su tüketmeye eşdeğerdir.
Çalışmayı yöneten, kar amacı gütmeyen Çevresel Çalışma Grubu’ndan David Andrews, “Artık bir balığa, PFAS’a maruz kaldığını hemen düşünmeden bakamıyorum” dedi.
Sonuçlar, “bir protein kaynağı olarak veya sosyo-kültürel nedenlerle balık tüketen yoksul topluluklar üzerindeki etkisinden dolayı özellikle endişe vericidir.”
Bulgular onu çileden çıkardı çünkü PFAS yapan veya kullanan şirketler “sorumluluk almadan dünyayı kirlettiler.”
Hafife alınan bir tehdit
İngiltere, Liverpool’daki John Moores Üniversitesi’nden kirlilik uzmanı Patrick Byrne, PFAS’ı “muhtemelen 21. yüzyılda insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük kimyasal tehdit” olarak nitelendirdi.
Çalışmada yer almayan Byrne, AFP’ye verdiği demeçte, çalışmanın “PFAS’ın doğrudan balıklardan insanlara yaygın olarak bulaştığına dair ilk kanıtı” sağladığını söyledi.
Geçen Cuma, Almanya, Danimarka, Hollanda, Norveç ve İsveç, Avrupa Kimyasallar Ajansı’na (ECHA) PFAS’ı kısıtlamak için ortak bir teklif sundu. ECHA’ya göre ülkeler, PFAS’ın kullanımı henüz yeterince kontrol edilmediği için AB çapında bir düzenleme talep ediyor.