Professional
New member
GELECEĞİN taksileri şimdilik iki farklı yapıda karşımıza çıkıyor. Uber, Google (Waymo), Yandex, Amazon, Cruise ve NuTonomy üzere şirketler elbette karayolunda giden ‘sürücüsüz taksiler’ üzerinde çalışıyor. Diğer birtakım büyük isimler ise süreci bir adım ileriye taşıyarak ‘uçan taksiler’ üzerinde çalışmalar yapıyor. Burada hayata geçen birinci modeller standart yapılı şoförsüz taksiler oldu. Artık birfazlaca ülkede ve bölgede test emelli olarak devreye alınan hizmetler ile taşınabilir uygulamalardan bulunduğunuz yere şoförsüz bir taksi çağırabiliyor ve istediğiniz yere gidebiliyorsunuz. Şoförsüz taksiler iddia edebileceğiniz üzere epeyce gelişmiş sistemler üzerine kuruluyor.
YAPAY ZEKÂ TAKVİYELİ
ETRAFLARINI gelişmiş kamera sistemleriyle goren şoförsüz taksiler, buna ek olarak radar, LiDAR ve hayli çeşitli öbür sensörleri de bünyelerinde barındırıyorlar. Tüm bu donanımı çalıştırmak ismine başta Nvidia imzalı tahliller olmak üzere fazlaca kuvvetli bilgisayar sistemleri kullanan araçlar, yollarda eğitilen ve bu sayede her geçen gün daha uygun hala yapay zeka sistemleri ve algoritmalar ile çevreyi bizden daha uygun nazaranbiliyorlar. Saniyeler içerisinde etraflarında olup biten her şeyi algılayabilen ve haritalandırma yapabilen şoförsüz taksiler, trafik tabelaları, yol çizgileri ve trafik ışıklarını belirleyerek inançlı biçimde yol alabiliyorlar. Bu bahiste yapılan testler, özel sistemlerin kaygan yollar üstünde bizden çok daha düzgün araç denetimi getirdiğini gösteriyor. Şoförsüz yapılarından dolayı hem içerideki birebir vakitte dışarıdaki insanları mümkün tehlikelere karşı görsel ve sesli olarak uyarabilen şoförsüz taksiler, buna ek olarak kendi ortalarında da haberleşebiliyor.
RİSKLERİ DE BULUNUYOR
ŞOFÖRSÜZ taksilerin fazlaca gelişmiş sensör ve kamera sistemlerine sahip olsa da süreç çabucak hemen kusursuz değil. Örneğin geçtiğimiz senelerda Uber‘in ABD’de test ettiği şoförsüz taksilerden bir tanesi, elinde bisiklet ile yoldan karşıya geçen bir bayana çarptı. Bu kaza daha sonrasında ağır yaralanan 49 yaşındaki bayan, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Şoförsüz bir arabanın karıştığı birinci ölümcül kaza olarak tarihe geçen bu hadisede aracın hanımı yola atlamadan evvel gördüğü açıklandı. Lakin arabanın bunu yolda uçan bir plastik poşet gibisi öteki bir nesne olarak algılayıp süreç yapmadığı ortaya çıktı. Şoförsüz arabalar buna benzeri “karar mekanizmalarına” ve sistemlerine sahipler lakin süreçte her vakit birtakım “kafa karışıklığı” riski bulunuyor. Lakin bir daha de şoförsüz taksilerin insanlardan daha az kusur ile yol alabildiği istatistiksel olarak gösteriliyor. Şoförsüz taksi konusunda en deneyimli isimlerden birisi pozisyonunda Google çatı şirketi Alphabet’in yan firmalarından Waymo yer alıyor. Firma geliştirdiği şoförsüz araç ile şimdiye kadar tam 32 milyon kilometrelik bir yol yaptı ve bu kadar büyük aralıkta yalnızca hayli ufak kazalara karıştı. Bu kazaların birçoklarında da hatalı öbür sürücülerdi.
UÇMAYA HAZIRLAR
ASLINDA en hayli bu taraf heyecan veriyor. Şu an Hyundai, Toyota, Boeing, Volocopter, Airbus ve Uber başta olmak üzere sayamadığımız epey sayıda firma uçan taksiler üzerinde geliştirme çalışmaları yapıyor. Kent içerisindeki nakliyatı değiştirecek bu araçlar, ortak olarak büsbütün elektrikli temelde hazırlanıyor. Uçan taksileri tek bir büyük bir motor/pervane yerine birden çok motor/pervane üzerine kuran firmalar, bu sayede hem gürültüyü azaltmayı birebir vakitte inançlı arttırmayı hedefliyor. Çok sayıda motordan birisi arıza yapsa dahi öbürleri ile inançlı iniş yapılabileceğini belirten firmalar, büyük bir pervane yerine ufak pervaneler kullanmanın gürültüyü hayli önemli oranda azalttığını aktarıyor. Gürültü konusu uçan taksiler için büyük kıymet arz ediyor zira bu araçlar kent içerisinde kullanılacak. Kimse haklı olarak büyük kentler içerisinde daha fazla gürültü istemiyor.
BEŞERLER TARAFINDAN YÖNETİLMEYECEK
UÇAN taksilerin birçok şoförsüz taksilerde de olduğu üzere bir insan tarafınca yönetilmeyecek. Bu araçlar da otomatik (otonom) olarak bakılırsav yapacak ve bu süreç standart taksilerden epeyce daha kolay ve inançlı olacak. Zira uçan taksiler rastgele rotalarda misyon yapmayacak, öteki hava araçlarıyla karşı karşıya gelmeyecek. Uçan taksiler için özel rotalar ile helikopter pisti gibisi iniş / kalkış alanları kurularak ve yalnızca bu merkezler içinde nakliyecilik gerçekleştirilecek. Bu denetim altına alınmış yapı yardımıyla uçan taksilerin kent içlerinde büyük tehlikeler yaratmasının önüne geçilecek.
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ UÇAN ARABASI
UÇAN hava araçları konusunda Türkiye’de de birtakım yerli çalışmalar bulunuyor. Bunlardan birisi Baykar Teknoloji tarafınca geliştirilen CEZERİ. Tek kişilik tasarlanan bu araç, ileride makul rotalarda yolcu taşıma için kullanılabilir. Dört motorlu kompakt satılacak bir dizayna sahip olan hava aracı, dört kişilik bir uçan taksi olarak geleceğin bir modülü haline getirilebilir. Prototip sürümüyle havada uçuş gösterimi de yapılan CEZERİ, 2022’de daha sık biçimde gündeme gelebilir.
YAPAY ZEKÂ TAKVİYELİ
ETRAFLARINI gelişmiş kamera sistemleriyle goren şoförsüz taksiler, buna ek olarak radar, LiDAR ve hayli çeşitli öbür sensörleri de bünyelerinde barındırıyorlar. Tüm bu donanımı çalıştırmak ismine başta Nvidia imzalı tahliller olmak üzere fazlaca kuvvetli bilgisayar sistemleri kullanan araçlar, yollarda eğitilen ve bu sayede her geçen gün daha uygun hala yapay zeka sistemleri ve algoritmalar ile çevreyi bizden daha uygun nazaranbiliyorlar. Saniyeler içerisinde etraflarında olup biten her şeyi algılayabilen ve haritalandırma yapabilen şoförsüz taksiler, trafik tabelaları, yol çizgileri ve trafik ışıklarını belirleyerek inançlı biçimde yol alabiliyorlar. Bu bahiste yapılan testler, özel sistemlerin kaygan yollar üstünde bizden çok daha düzgün araç denetimi getirdiğini gösteriyor. Şoförsüz yapılarından dolayı hem içerideki birebir vakitte dışarıdaki insanları mümkün tehlikelere karşı görsel ve sesli olarak uyarabilen şoförsüz taksiler, buna ek olarak kendi ortalarında da haberleşebiliyor.
RİSKLERİ DE BULUNUYOR
ŞOFÖRSÜZ taksilerin fazlaca gelişmiş sensör ve kamera sistemlerine sahip olsa da süreç çabucak hemen kusursuz değil. Örneğin geçtiğimiz senelerda Uber‘in ABD’de test ettiği şoförsüz taksilerden bir tanesi, elinde bisiklet ile yoldan karşıya geçen bir bayana çarptı. Bu kaza daha sonrasında ağır yaralanan 49 yaşındaki bayan, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Şoförsüz bir arabanın karıştığı birinci ölümcül kaza olarak tarihe geçen bu hadisede aracın hanımı yola atlamadan evvel gördüğü açıklandı. Lakin arabanın bunu yolda uçan bir plastik poşet gibisi öteki bir nesne olarak algılayıp süreç yapmadığı ortaya çıktı. Şoförsüz arabalar buna benzeri “karar mekanizmalarına” ve sistemlerine sahipler lakin süreçte her vakit birtakım “kafa karışıklığı” riski bulunuyor. Lakin bir daha de şoförsüz taksilerin insanlardan daha az kusur ile yol alabildiği istatistiksel olarak gösteriliyor. Şoförsüz taksi konusunda en deneyimli isimlerden birisi pozisyonunda Google çatı şirketi Alphabet’in yan firmalarından Waymo yer alıyor. Firma geliştirdiği şoförsüz araç ile şimdiye kadar tam 32 milyon kilometrelik bir yol yaptı ve bu kadar büyük aralıkta yalnızca hayli ufak kazalara karıştı. Bu kazaların birçoklarında da hatalı öbür sürücülerdi.
UÇMAYA HAZIRLAR
ASLINDA en hayli bu taraf heyecan veriyor. Şu an Hyundai, Toyota, Boeing, Volocopter, Airbus ve Uber başta olmak üzere sayamadığımız epey sayıda firma uçan taksiler üzerinde geliştirme çalışmaları yapıyor. Kent içerisindeki nakliyatı değiştirecek bu araçlar, ortak olarak büsbütün elektrikli temelde hazırlanıyor. Uçan taksileri tek bir büyük bir motor/pervane yerine birden çok motor/pervane üzerine kuran firmalar, bu sayede hem gürültüyü azaltmayı birebir vakitte inançlı arttırmayı hedefliyor. Çok sayıda motordan birisi arıza yapsa dahi öbürleri ile inançlı iniş yapılabileceğini belirten firmalar, büyük bir pervane yerine ufak pervaneler kullanmanın gürültüyü hayli önemli oranda azalttığını aktarıyor. Gürültü konusu uçan taksiler için büyük kıymet arz ediyor zira bu araçlar kent içerisinde kullanılacak. Kimse haklı olarak büyük kentler içerisinde daha fazla gürültü istemiyor.
BEŞERLER TARAFINDAN YÖNETİLMEYECEK
UÇAN taksilerin birçok şoförsüz taksilerde de olduğu üzere bir insan tarafınca yönetilmeyecek. Bu araçlar da otomatik (otonom) olarak bakılırsav yapacak ve bu süreç standart taksilerden epeyce daha kolay ve inançlı olacak. Zira uçan taksiler rastgele rotalarda misyon yapmayacak, öteki hava araçlarıyla karşı karşıya gelmeyecek. Uçan taksiler için özel rotalar ile helikopter pisti gibisi iniş / kalkış alanları kurularak ve yalnızca bu merkezler içinde nakliyecilik gerçekleştirilecek. Bu denetim altına alınmış yapı yardımıyla uçan taksilerin kent içlerinde büyük tehlikeler yaratmasının önüne geçilecek.
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ UÇAN ARABASI
UÇAN hava araçları konusunda Türkiye’de de birtakım yerli çalışmalar bulunuyor. Bunlardan birisi Baykar Teknoloji tarafınca geliştirilen CEZERİ. Tek kişilik tasarlanan bu araç, ileride makul rotalarda yolcu taşıma için kullanılabilir. Dört motorlu kompakt satılacak bir dizayna sahip olan hava aracı, dört kişilik bir uçan taksi olarak geleceğin bir modülü haline getirilebilir. Prototip sürümüyle havada uçuş gösterimi de yapılan CEZERİ, 2022’de daha sık biçimde gündeme gelebilir.