Professional
New member
İKTİSAT SERVİSİ
İktisat idaresinin düşük faiz ve enflasyon ısrarı TL’yi tarihinin en makûs düzeylerine taşıdı. Dün 10.26 ile rekor kıran kur piyasaların kapanmasıyla bir arada gece 10.50 düzeylerini geçti.
Güne bir daha rekorlardan başlayan TL, 10.48 ile yeni düzeye ulaşmasının akabinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz bildirisiyle birlikte 11 lira düzeylerine gerçek seyahate çıktı.
Bugün verilecek olan faiz sonucundan evvel Erdoğan, Merkez Bankası’nın bağımsızlığına değindi. Ancak Erdoğan’ın “Faizi savunanlar kusura bakmasınlar, bu yolda ben faizi savunanla birlikte olmam olamam” kelamı hem piyasalar tıpkı vakitte ekonomistler tarafınca Merkez Bankası ve Hazine Bakanı Lütfi Elvan’a ileti olarak değerlendirildi. Artan kur karşısında ekonomistler Merkez’in faiz indirimlerine orta vermesi gerektiğini paylaşırken, Lütfi Elvan’ın “Enflasyon cephesindeyse, maalesef arzuladığımız düzeyde değiliz. Her vakit altını çizdiğim üzere, biz özel dal öncülüğünde; istikrarlı, sürdürülebilir, rekabetçi, istihdam ve etraf dostu bir büyümeden yanayız. ötürüsıyla her bir kurumun, kendi vazife alanı kapsamında üzerine düşeni yerine getirmesinin değerli olduğunu düşünüyorum” açıklaması Merkez’e verilen bir bildiri olarak değerlendirildi. Bunun üzerinde dün Cumhurbaşkanı Erdoğan, partisinin küme toplantısında konuştu.
Erdoğan “Faiz sebeptir enflasyon sonuçtur, biz faiz belasını bu milletin sırtından kaldıracağız. Anlayan anlar, anlamayan anlamaz, milletimizi faize ezdirmeyiz Salgın periyodunda tüm ülkeler kepenkleri indirirken bizim yatırımlara kesintisiz devam etmemiz, açılıştan açılışa, temel atmaya koşmamız bunun en somut örneğidir. Hâlâ kalkıp da bu yolda, uğraşta birlikte yürüdüğümüz yolda faizi savunanlar kusura bakmasınlar, bu yolda ben faizi savunanla birlikte olmam olamam” dedi. Bu açıklamaların paralelinde Merkez Bankası’nın muhtemel bir faiz indirimine gidebileceği ihtimali arttı. TL’deki bedel kaybı hızlandı ve dolar/TL 10.65 lirayı aştı. Euro ise 12.05 liranın üzerinde fiyatlandı.
‘ZALİM SARMAL DEVAM EDECEK’
Alman bankası Commerzbank, Türk Lirası’ndaki sert paha kaybıyla ilgili değerlendirmesinde enflasyon-kur sarmalına dikkat çekti. Reuters’ın haberine bakılırsa Commerzbank Foreks Araştırma Yöneticisi Ulrich Leuchtmann “Yüksek enflasyon lirada bedel kaybına, liradaki paha kaybı da enflasyonda yükselişe yol açıyor. Merkez Bankası bir noktada harekete geçip durdurmazsa bu zalim bir sarmal devam edecek” dedi.
‘BAKAN AFFINI RESMİ GAZETEDE OKUDUK MU TAMAMDIR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarının akabinde ekonomistler de iddialarında güncellemeler paylaştı. Ekonomist İris Cibre “Faiz sonucu iddiamı güncelliyorum, 500 baz puan yapmayan istifa etsin. Faiz indirimi üzerine, cuma da Hazine Bakanı affını Resmi Gazete’de okuduk mu tamamdır. Gelsin ödemeler istikrarı krizi” dedi. Ekonomist Ali Hakan Kara da “Koşullar oluşmadan yapılan zorlama faiz indirimleri her seferinde daha yüksek faiz ve daha yüksek enflasyon formunda geri dönüyor. Tekraren yaşanan bu kısır döngüden kimin ne çıkar sağladığını gerçekten merak ediyorum. Bu ülkenin insanına bu ağır bedeli ödetmenin getirisi nedir?” yorumunu yaptı.
‘KREDİ TALEBİNDE TEK BELİRLEYİCİ FAİZ DEĞİL’
İş erkeklerina seslenişin akabinde ekonomist Yalçın Karatepe, kredi talebinin belirleyicisinin yalnızca faiz olmadığına değindi. Karatepe “Ekonomide öngörüde bulunmanın imkansız hale geldiği bir periyotta kim yatırım yapmak için kredi kullanır?” dedi. Ekonomist Uğur Gürses de şu paylaşımı yaptı: “Lütfi Elvan ‘Enflasyonla çabayı kararlı yaparsak kur istikrara kavuşacak, risk primi düşecek, uzun vadeli faizler düşecektir’ demişti. Cumhurbaşkanı ‘Bizim arkadaşlara ne oluyor? Faizi savunanla birlikte yürümem’ diyor. Bu kadar cam-çerçeve kırılıp TL yerle yeksan olduktan daha sonra, faiz indirimi gelecektir. Gelmediği durumda da TL hala korunmasız durumda olacaktır. Ayrıyeten şu soru da sorulmaldır; niye bu çalkantıya göz göre bakılırsa yol açtınız?”
‘BU TABLODA YARARINI GÖREMİYORUM’
Enflasyon artarken faizi indirmenin ziyanlarını sıralayan analist Fatih Sezer “Hazine’nin ödediği faiz arttı. Mevduat sahibinin geliri azaldı. Akaryakıttan toplanan ÖTV sıfırlandı. Gayrimenkul meblağları arttı. Her şeye artırım geldi. Halkın alım gücü azaldı. Faiz indiriminin ülkeye tek yararını nazaranmiyorum” dedi.
KURDAKİ SERT HAREKET POMPAYI DA VURDU
Dolar/TL ‘deki yükseliş akaryakıt meblağlarında baskı yaratırken, dal yeni artırım bekliyor. Bloomberg HT’nin dal kaynaklarından aldığı bilgiye bakılırsa doların yükselmesi ile oluşan fiyatlama sonucunda bu gece yarısından geçerli olmak üzere akaryakıtta 48 ile 52 kuruş ortası artırım bekleniyor. Kesim kaynakları motorinde ve LPG’de ise fiyat artışının doların seyrine nazaran muhakkak olacağını söz etti. Kaynaklar hem de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın toplantısı daha sonrasında dolar/TL kurunun 10 civarlarında ya da altında kapanış yapması durumunda motorinde artırım beklentisinin erteleneceğini belirtti.
‘BİLİMSEL DEĞİL BÜSBÜTÜN İDEOLOJİK’
Gelecek Partisi kurucularından ekonomist Kerim Rota da şu değerlendirmeyi paylaştı: “Alınacak faiz sonucu ülkeyi ödemeler istikrarı krizine sokmamıza yetmezse, daha cebimizde cuma gecesi misyondan alınacak bakan haberi var merak etmeyin.” Gelecek Partisi sözcüsü Serkan Özcan da “Cumhurbaşkanı’nın yaptığı açıklamalardan daha sonra; başı karışık olan, hala yaşananlara rasyonel bir sebep arayanlar için olay aydınlandı diye düşünüyorum. Karşımızda kendisi haricinde hiç kimsenin inanmadığı bir tezi var. Bu bilimsel değil ‘ideolojik niçinlerle’ savunuluyor. Yarattığı yıkımın farkında olmayan, bir akıl var. 3-4 yıl evvel 50-60 milyar TL olan bütçedeki faiz harcamalarını, 190 milyar TL’ye çıkardığı biçimde, kendisi yerine diğerlerini faizcilikle suçlayan bir akıl var. Artık ekonomiyi, bilimi konuşmanın hiç bir manası yok. Olay başka” yorumunu yaptı. CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu “Erdoğan ‘faiz enflasyonun niçinidir’ ısrarıyla Lütfi Elvan’ın enflasyonla ilgili açıklamalarını tekzip etti. Ortalarında iktisattan biraz anlayan Lütfi Elvan vardı O’nu da yakında yerler” dedi.
‘BIRAKINDA ONA MERKEZ BANKASI KARAR VERSİN’
Konuşmasının devamında Merkez Bankası’nın bağımsızlığından da bahseden Cumhurbaşkanı Erdoğan faiz sorularına ait kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Bırakın da TCMB bağımsız olarak sonucunı versin. Enflasyon, yüksek faiz nedir bilmeyen ülkelerin çift haneli fiyat artışları, bozulan istikrarlar karşısında şaşkına döndüğü bir periyotta bizim bunun haricinde kalmamız mümkün değildir. Bizi başka ülkelerden ayıran kıymetli bir fark var. Onlar giderek daha hayli soruna girerken biz ise önümüzdeki yıldan itibaren ferahlamaya başlayacağız. Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Bunun farklı yere çevirme uğraşına girenlere diyorum ki boşuna uğraşmayın, biz faiz belasını bu milletin sırtından kaldıracağız. Biz faiz belasına bu milletin sırtından kaldıracağız. Anlayan anlar, anlamayan anlamazı. Biz faize milletimizi katiyetle ezdiremeyiz. Bunu kabulleneceğiz. Bunun diğer çıkışı olamaz.”
TÜSİAD’A: ‘SİZ NASIL İŞ ADAMLARISINIZ 25 KURUŞA SİMİT YOK’
Faizi savunan iş dünyasına da bildiriler veren Cumhurbaşkanı Erdoğan Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’ni (TÜSİAD) anlamadığına değindi. Erdoğan “Bu mevzu kolay bir husus değildir. Şu anda dünyaya bakalım, bütün bunlarda faiz aşağılara çekilmişken bizim arkadaşlara ne oluyor ki onlar faizi savunur hale geliyor? Bu bakılırsavde olduğum sürece faizle gayretimi sonuna kadar sürdüreceğim, enflasyonla gayretimi sürdüreceğim. Biz iş adamlarımıza diyoruz ki hani sen düşük faizle kredi istiyordun, niçin almıyorsun? Ben bu iş erkeklerinı da anlamıyorum, daha sonrasında bir ortaya geliyorlar, TÜSİAD’ı vs. daha sonrasında yüksek faizden kelam ediyorlar. Ya siz nasıl insansınız? Şayet sen iş adamıysan, yatırımdan yanaysan buyurun size kredi, haydi alın krediyi yapın. Ben sizden yatırım, istihdam, üretim, ihracat istiyorum. bu biçimde kaçıyorlar. Bunlar nasıl iş adamları? Türkiye’nin en büyük iş adamlarıymış, istediğiniz kadar sallayın tutmaz. Zira biz bir şeye inandık, bu ülkeyi kalkındırmak için hangi kuruluş olursa olsun, TÜSİAD’ı şu bu vs. dürüst olacaksınız. Sıkıştığınız vakit çabucak kapıyı çalacaksınız, işi yoluna koyduktan daha sonra da kalkıp iktidara sallayacaksınız. Yok o denli 25 kuruşa simit, yok.”
PİYASA AÇIKLAMAYI GÜÇLÜ BİR İNDİRİM OLARAK FİYATLADI
Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısı öncesi yapılan bu açıklama, piyasalar tarafınca kuvvetli bir faiz indirim sinyali olarak algılandı. Dolar 2021 genelinde bilhassa gelişmekte olan ülke para üniteleri karşısında güçlenme eğilimini sürdürdü. Koronavirüs salgınının gölgesinde başlayan yıl boyunca salgının yarattığı ekonomik problemler tesirli oldu. Lojistik ağlarda yaşanan bozulma ve global olarak artan enflasyon başta Fed olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının sıkılaştırma adımlarını gündeme almasına yol açtı. Bu ortada Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine giderek farklı bir yol izlemesi TL’nin ana para üniteleri içinde dolar karşısında en süratli eriyen para ünitesi bulunmasına yol açtı.
İktisat idaresinin düşük faiz ve enflasyon ısrarı TL’yi tarihinin en makûs düzeylerine taşıdı. Dün 10.26 ile rekor kıran kur piyasaların kapanmasıyla bir arada gece 10.50 düzeylerini geçti.
Güne bir daha rekorlardan başlayan TL, 10.48 ile yeni düzeye ulaşmasının akabinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz bildirisiyle birlikte 11 lira düzeylerine gerçek seyahate çıktı.
Bugün verilecek olan faiz sonucundan evvel Erdoğan, Merkez Bankası’nın bağımsızlığına değindi. Ancak Erdoğan’ın “Faizi savunanlar kusura bakmasınlar, bu yolda ben faizi savunanla birlikte olmam olamam” kelamı hem piyasalar tıpkı vakitte ekonomistler tarafınca Merkez Bankası ve Hazine Bakanı Lütfi Elvan’a ileti olarak değerlendirildi. Artan kur karşısında ekonomistler Merkez’in faiz indirimlerine orta vermesi gerektiğini paylaşırken, Lütfi Elvan’ın “Enflasyon cephesindeyse, maalesef arzuladığımız düzeyde değiliz. Her vakit altını çizdiğim üzere, biz özel dal öncülüğünde; istikrarlı, sürdürülebilir, rekabetçi, istihdam ve etraf dostu bir büyümeden yanayız. ötürüsıyla her bir kurumun, kendi vazife alanı kapsamında üzerine düşeni yerine getirmesinin değerli olduğunu düşünüyorum” açıklaması Merkez’e verilen bir bildiri olarak değerlendirildi. Bunun üzerinde dün Cumhurbaşkanı Erdoğan, partisinin küme toplantısında konuştu.
Erdoğan “Faiz sebeptir enflasyon sonuçtur, biz faiz belasını bu milletin sırtından kaldıracağız. Anlayan anlar, anlamayan anlamaz, milletimizi faize ezdirmeyiz Salgın periyodunda tüm ülkeler kepenkleri indirirken bizim yatırımlara kesintisiz devam etmemiz, açılıştan açılışa, temel atmaya koşmamız bunun en somut örneğidir. Hâlâ kalkıp da bu yolda, uğraşta birlikte yürüdüğümüz yolda faizi savunanlar kusura bakmasınlar, bu yolda ben faizi savunanla birlikte olmam olamam” dedi. Bu açıklamaların paralelinde Merkez Bankası’nın muhtemel bir faiz indirimine gidebileceği ihtimali arttı. TL’deki bedel kaybı hızlandı ve dolar/TL 10.65 lirayı aştı. Euro ise 12.05 liranın üzerinde fiyatlandı.
‘ZALİM SARMAL DEVAM EDECEK’
Alman bankası Commerzbank, Türk Lirası’ndaki sert paha kaybıyla ilgili değerlendirmesinde enflasyon-kur sarmalına dikkat çekti. Reuters’ın haberine bakılırsa Commerzbank Foreks Araştırma Yöneticisi Ulrich Leuchtmann “Yüksek enflasyon lirada bedel kaybına, liradaki paha kaybı da enflasyonda yükselişe yol açıyor. Merkez Bankası bir noktada harekete geçip durdurmazsa bu zalim bir sarmal devam edecek” dedi.
‘BAKAN AFFINI RESMİ GAZETEDE OKUDUK MU TAMAMDIR’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarının akabinde ekonomistler de iddialarında güncellemeler paylaştı. Ekonomist İris Cibre “Faiz sonucu iddiamı güncelliyorum, 500 baz puan yapmayan istifa etsin. Faiz indirimi üzerine, cuma da Hazine Bakanı affını Resmi Gazete’de okuduk mu tamamdır. Gelsin ödemeler istikrarı krizi” dedi. Ekonomist Ali Hakan Kara da “Koşullar oluşmadan yapılan zorlama faiz indirimleri her seferinde daha yüksek faiz ve daha yüksek enflasyon formunda geri dönüyor. Tekraren yaşanan bu kısır döngüden kimin ne çıkar sağladığını gerçekten merak ediyorum. Bu ülkenin insanına bu ağır bedeli ödetmenin getirisi nedir?” yorumunu yaptı.
‘KREDİ TALEBİNDE TEK BELİRLEYİCİ FAİZ DEĞİL’
İş erkeklerina seslenişin akabinde ekonomist Yalçın Karatepe, kredi talebinin belirleyicisinin yalnızca faiz olmadığına değindi. Karatepe “Ekonomide öngörüde bulunmanın imkansız hale geldiği bir periyotta kim yatırım yapmak için kredi kullanır?” dedi. Ekonomist Uğur Gürses de şu paylaşımı yaptı: “Lütfi Elvan ‘Enflasyonla çabayı kararlı yaparsak kur istikrara kavuşacak, risk primi düşecek, uzun vadeli faizler düşecektir’ demişti. Cumhurbaşkanı ‘Bizim arkadaşlara ne oluyor? Faizi savunanla birlikte yürümem’ diyor. Bu kadar cam-çerçeve kırılıp TL yerle yeksan olduktan daha sonra, faiz indirimi gelecektir. Gelmediği durumda da TL hala korunmasız durumda olacaktır. Ayrıyeten şu soru da sorulmaldır; niye bu çalkantıya göz göre bakılırsa yol açtınız?”
‘BU TABLODA YARARINI GÖREMİYORUM’
Enflasyon artarken faizi indirmenin ziyanlarını sıralayan analist Fatih Sezer “Hazine’nin ödediği faiz arttı. Mevduat sahibinin geliri azaldı. Akaryakıttan toplanan ÖTV sıfırlandı. Gayrimenkul meblağları arttı. Her şeye artırım geldi. Halkın alım gücü azaldı. Faiz indiriminin ülkeye tek yararını nazaranmiyorum” dedi.
KURDAKİ SERT HAREKET POMPAYI DA VURDU
Dolar/TL ‘deki yükseliş akaryakıt meblağlarında baskı yaratırken, dal yeni artırım bekliyor. Bloomberg HT’nin dal kaynaklarından aldığı bilgiye bakılırsa doların yükselmesi ile oluşan fiyatlama sonucunda bu gece yarısından geçerli olmak üzere akaryakıtta 48 ile 52 kuruş ortası artırım bekleniyor. Kesim kaynakları motorinde ve LPG’de ise fiyat artışının doların seyrine nazaran muhakkak olacağını söz etti. Kaynaklar hem de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın toplantısı daha sonrasında dolar/TL kurunun 10 civarlarında ya da altında kapanış yapması durumunda motorinde artırım beklentisinin erteleneceğini belirtti.
‘BİLİMSEL DEĞİL BÜSBÜTÜN İDEOLOJİK’
Gelecek Partisi kurucularından ekonomist Kerim Rota da şu değerlendirmeyi paylaştı: “Alınacak faiz sonucu ülkeyi ödemeler istikrarı krizine sokmamıza yetmezse, daha cebimizde cuma gecesi misyondan alınacak bakan haberi var merak etmeyin.” Gelecek Partisi sözcüsü Serkan Özcan da “Cumhurbaşkanı’nın yaptığı açıklamalardan daha sonra; başı karışık olan, hala yaşananlara rasyonel bir sebep arayanlar için olay aydınlandı diye düşünüyorum. Karşımızda kendisi haricinde hiç kimsenin inanmadığı bir tezi var. Bu bilimsel değil ‘ideolojik niçinlerle’ savunuluyor. Yarattığı yıkımın farkında olmayan, bir akıl var. 3-4 yıl evvel 50-60 milyar TL olan bütçedeki faiz harcamalarını, 190 milyar TL’ye çıkardığı biçimde, kendisi yerine diğerlerini faizcilikle suçlayan bir akıl var. Artık ekonomiyi, bilimi konuşmanın hiç bir manası yok. Olay başka” yorumunu yaptı. CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu “Erdoğan ‘faiz enflasyonun niçinidir’ ısrarıyla Lütfi Elvan’ın enflasyonla ilgili açıklamalarını tekzip etti. Ortalarında iktisattan biraz anlayan Lütfi Elvan vardı O’nu da yakında yerler” dedi.
‘BIRAKINDA ONA MERKEZ BANKASI KARAR VERSİN’
Konuşmasının devamında Merkez Bankası’nın bağımsızlığından da bahseden Cumhurbaşkanı Erdoğan faiz sorularına ait kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Bırakın da TCMB bağımsız olarak sonucunı versin. Enflasyon, yüksek faiz nedir bilmeyen ülkelerin çift haneli fiyat artışları, bozulan istikrarlar karşısında şaşkına döndüğü bir periyotta bizim bunun haricinde kalmamız mümkün değildir. Bizi başka ülkelerden ayıran kıymetli bir fark var. Onlar giderek daha hayli soruna girerken biz ise önümüzdeki yıldan itibaren ferahlamaya başlayacağız. Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Bunun farklı yere çevirme uğraşına girenlere diyorum ki boşuna uğraşmayın, biz faiz belasını bu milletin sırtından kaldıracağız. Biz faiz belasına bu milletin sırtından kaldıracağız. Anlayan anlar, anlamayan anlamazı. Biz faize milletimizi katiyetle ezdiremeyiz. Bunu kabulleneceğiz. Bunun diğer çıkışı olamaz.”
TÜSİAD’A: ‘SİZ NASIL İŞ ADAMLARISINIZ 25 KURUŞA SİMİT YOK’
Faizi savunan iş dünyasına da bildiriler veren Cumhurbaşkanı Erdoğan Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’ni (TÜSİAD) anlamadığına değindi. Erdoğan “Bu mevzu kolay bir husus değildir. Şu anda dünyaya bakalım, bütün bunlarda faiz aşağılara çekilmişken bizim arkadaşlara ne oluyor ki onlar faizi savunur hale geliyor? Bu bakılırsavde olduğum sürece faizle gayretimi sonuna kadar sürdüreceğim, enflasyonla gayretimi sürdüreceğim. Biz iş adamlarımıza diyoruz ki hani sen düşük faizle kredi istiyordun, niçin almıyorsun? Ben bu iş erkeklerinı da anlamıyorum, daha sonrasında bir ortaya geliyorlar, TÜSİAD’ı vs. daha sonrasında yüksek faizden kelam ediyorlar. Ya siz nasıl insansınız? Şayet sen iş adamıysan, yatırımdan yanaysan buyurun size kredi, haydi alın krediyi yapın. Ben sizden yatırım, istihdam, üretim, ihracat istiyorum. bu biçimde kaçıyorlar. Bunlar nasıl iş adamları? Türkiye’nin en büyük iş adamlarıymış, istediğiniz kadar sallayın tutmaz. Zira biz bir şeye inandık, bu ülkeyi kalkındırmak için hangi kuruluş olursa olsun, TÜSİAD’ı şu bu vs. dürüst olacaksınız. Sıkıştığınız vakit çabucak kapıyı çalacaksınız, işi yoluna koyduktan daha sonra da kalkıp iktidara sallayacaksınız. Yok o denli 25 kuruşa simit, yok.”
PİYASA AÇIKLAMAYI GÜÇLÜ BİR İNDİRİM OLARAK FİYATLADI
Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısı öncesi yapılan bu açıklama, piyasalar tarafınca kuvvetli bir faiz indirim sinyali olarak algılandı. Dolar 2021 genelinde bilhassa gelişmekte olan ülke para üniteleri karşısında güçlenme eğilimini sürdürdü. Koronavirüs salgınının gölgesinde başlayan yıl boyunca salgının yarattığı ekonomik problemler tesirli oldu. Lojistik ağlarda yaşanan bozulma ve global olarak artan enflasyon başta Fed olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının sıkılaştırma adımlarını gündeme almasına yol açtı. Bu ortada Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine giderek farklı bir yol izlemesi TL’nin ana para üniteleri içinde dolar karşısında en süratli eriyen para ünitesi bulunmasına yol açtı.