Samuag
New member
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Heyeti Lideri Prof. Dr. Abdurrahman Haçkalı, toplumsal medyadaki deniz eserleri fetvası tartışmalarına ait açıklama yaptı.
“Diyanet İşleri Başkanlığımızın, bu mamüllerin haram olduğuna dair bir sonucu bulunmamaktadır” diyen Haçkalı, şunları söylemiş oldu:
“Örneğin Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Heyetinin yayımlamış olduğu ‘Fetvalar’ isimli yapıtta, haram olduğu konusunda ittifak bulunan yiyecekler sayılmış olup, bunlar içinde deniz eserleri sayılmamıştır.”
Haçkalı, tartışmaya husus olan kısa fetvada yalnızca mezheplerin görüşlerine atıfta bulunulduğunu söylemiş oldu.
KUR’AN-I KERİM’DEKİ KARARLAR
“Allah’ın yiyecek olarak haram kılınan hayvanlarla ilgili Kur’an-ı Kerim’deki kararlarını paylaşan Haçkalı, şunları kaydetti:
“Bakara Müddeti’nin 173. ayetinde ‘Allah size murdar eti (leş), kanı, domuz etini ve Allah’tan diğeri ismine kesilmiş olanı haram kıldı.’ deniliyor. Bunun yanında En’am Müddeti 145. ayet-i kerimede de birebir şeyler niteliklerine atıfta bulunularak sayılmıştır. Bunların yanında Kur’an-ı Kerim’de deniz avlarının helal kılındığı ayrıyeten tabir edilmiştir, ‘Size ve yolculara geçimlik olmak üzere deniz avı ve yiyeceği helal kılındı.’
Kur’an-ı Kerim’de, Hazreti Muhammed’in helal ve haramları açıklama-bildirme konusundaki vazifesiyle ilgili olarak A’raf Mühletinin 157. ayetinde şu biçimde bir söz kullanılmıştır: Peygamber onlara güzelliği emreder ve onları berbatlıktan sakındırır, bir daha onlara pak olan şeyleri helal ve pis olan şeyleri de haram kılar.”
HAZRETİ MUHAMMED’İN AÇIKLAMALARI
Haçkalı, Hazreti Muhammed’in yenmesi helal ve haram olan hayvanlarla ilgili açıklamalarının bulunduğunu anımsatarak, şu sözleri kullandı:
“Yapılan bir rivayette şunlar tabir edilmektedir: ‘Resulullah sallallahu aleyhivesellem, azı dişi bulunan yırtıcı hayvanların ve pençesiyle avlanan yırtıcı kuşların etlerinin yenmesini yasaklamıştır.’ Bunun yanında pis ve iğrenç olmaları niçiniyle birtakım hayvanların yenmesini yasakladığı da bilinmektedir. Hazreti Muhammed, deniz eserleriyle ilgili olarak ise ‘Denizin suyu pak, ölüsü helaldir.’ buyurmuştur.”
“FARKLI KARARLAR ÇIKTI”
İslam alimlerinin Kur’an ve hadislerde belirtilen karar ve prensipler ışığında hangi hayvanların etinin helal yahut haram olduğunu belirlemeye çalıştıklarını anlatan Haçkalı, kara ve deniz hayvanları hakkında gerek Kur’an-ı Kerim gerekse hadis-i şeriflerde kimileri haricindeki başka bütün tiplerin isim olarak zikredilmemesi ötürüsıyla farklı kararların ortaya çıktığını vurguladı.
“DENİZİN SUYU PAK, ÖLÜSÜ HELAL”
Bütün alimlere nazaran balık cinslerinin helal olduğunu ve Hanefi alimler tarafınca balık haricindeki mamüllerin helal kabul edilmediğini bildiren Haçkalı, öteki mezheplerin mevzuya ait görüşleriyle ilgili şunları paylaştı:
“Maliki, Şafii ve Hanbeli alimleri ise Maide Müddeti’nin 96. ayetindeki ‘deniz avı’ tabirinin kapsamlı oluşunu ve Hazreti Peygamber’in ‘Denizin suyu pak, ölüsü helaldir’ tabirine dayanarak, deniz mamüllerinin yenilmesi konusunda çok geniş bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Maliki ve Hanbeli alimlere göre, deniz hayvanları prensip olarak helaldir. Lakin timsah üzere yırtıcı hayvanlar helal değildir. Şafii mezhebinde ise aslen suda yaşadığı biçimde karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı üzere hayvanlar habis ve ziyanlı oldukları için helal değildir. Bunların haricinde kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides üzere deniz mamüllerinin yenmesi ise helaldir.
İSMİ VERİLEN YALNIZCA DOMUZ
Domuz üzere ismi belirtilerek yasaklananların yanında öbür hayvanlar için prensip ve ölçüler konulmakla yetinildiğini söyleyen Haçkalı, şunları kaydetti:
“Bu niçinle yenmesinin haram olduğu konusunda ittifak edilen hayvanlar pek sonludur. Ayrıyeten sıhhate ziyanlı unsurların tüketilmemesi İslam’ın genel prensiplerinden kabul edilmiştir. Bunun haricinde, hakkında açık karar bulunmayan unsurların kararı konusunda alimler, üstte verildiği üzere, ihtilaf etmişlerdir. Aslında bu çeşit ihtilaflar sıkıntıların daha uygun anlaşılmasına katkı sunduğu üzere mükellefler için uygulamada kolaylık da sağlamaktadır. Bu bağlamda alimlerin birçoklarına göre, belirtilen formuyla, deniz mamüllerinin üretimi ve tüketiminin helal olduğu söylenebilir.”
“Diyanet İşleri Başkanlığımızın, bu mamüllerin haram olduğuna dair bir sonucu bulunmamaktadır” diyen Haçkalı, şunları söylemiş oldu:
“Örneğin Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Heyetinin yayımlamış olduğu ‘Fetvalar’ isimli yapıtta, haram olduğu konusunda ittifak bulunan yiyecekler sayılmış olup, bunlar içinde deniz eserleri sayılmamıştır.”
Haçkalı, tartışmaya husus olan kısa fetvada yalnızca mezheplerin görüşlerine atıfta bulunulduğunu söylemiş oldu.
KUR’AN-I KERİM’DEKİ KARARLAR
“Allah’ın yiyecek olarak haram kılınan hayvanlarla ilgili Kur’an-ı Kerim’deki kararlarını paylaşan Haçkalı, şunları kaydetti:
“Bakara Müddeti’nin 173. ayetinde ‘Allah size murdar eti (leş), kanı, domuz etini ve Allah’tan diğeri ismine kesilmiş olanı haram kıldı.’ deniliyor. Bunun yanında En’am Müddeti 145. ayet-i kerimede de birebir şeyler niteliklerine atıfta bulunularak sayılmıştır. Bunların yanında Kur’an-ı Kerim’de deniz avlarının helal kılındığı ayrıyeten tabir edilmiştir, ‘Size ve yolculara geçimlik olmak üzere deniz avı ve yiyeceği helal kılındı.’
Kur’an-ı Kerim’de, Hazreti Muhammed’in helal ve haramları açıklama-bildirme konusundaki vazifesiyle ilgili olarak A’raf Mühletinin 157. ayetinde şu biçimde bir söz kullanılmıştır: Peygamber onlara güzelliği emreder ve onları berbatlıktan sakındırır, bir daha onlara pak olan şeyleri helal ve pis olan şeyleri de haram kılar.”
HAZRETİ MUHAMMED’İN AÇIKLAMALARI
Haçkalı, Hazreti Muhammed’in yenmesi helal ve haram olan hayvanlarla ilgili açıklamalarının bulunduğunu anımsatarak, şu sözleri kullandı:
“Yapılan bir rivayette şunlar tabir edilmektedir: ‘Resulullah sallallahu aleyhivesellem, azı dişi bulunan yırtıcı hayvanların ve pençesiyle avlanan yırtıcı kuşların etlerinin yenmesini yasaklamıştır.’ Bunun yanında pis ve iğrenç olmaları niçiniyle birtakım hayvanların yenmesini yasakladığı da bilinmektedir. Hazreti Muhammed, deniz eserleriyle ilgili olarak ise ‘Denizin suyu pak, ölüsü helaldir.’ buyurmuştur.”
“FARKLI KARARLAR ÇIKTI”
İslam alimlerinin Kur’an ve hadislerde belirtilen karar ve prensipler ışığında hangi hayvanların etinin helal yahut haram olduğunu belirlemeye çalıştıklarını anlatan Haçkalı, kara ve deniz hayvanları hakkında gerek Kur’an-ı Kerim gerekse hadis-i şeriflerde kimileri haricindeki başka bütün tiplerin isim olarak zikredilmemesi ötürüsıyla farklı kararların ortaya çıktığını vurguladı.
“DENİZİN SUYU PAK, ÖLÜSÜ HELAL”
Bütün alimlere nazaran balık cinslerinin helal olduğunu ve Hanefi alimler tarafınca balık haricindeki mamüllerin helal kabul edilmediğini bildiren Haçkalı, öteki mezheplerin mevzuya ait görüşleriyle ilgili şunları paylaştı:
“Maliki, Şafii ve Hanbeli alimleri ise Maide Müddeti’nin 96. ayetindeki ‘deniz avı’ tabirinin kapsamlı oluşunu ve Hazreti Peygamber’in ‘Denizin suyu pak, ölüsü helaldir’ tabirine dayanarak, deniz mamüllerinin yenilmesi konusunda çok geniş bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Maliki ve Hanbeli alimlere göre, deniz hayvanları prensip olarak helaldir. Lakin timsah üzere yırtıcı hayvanlar helal değildir. Şafii mezhebinde ise aslen suda yaşadığı biçimde karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı üzere hayvanlar habis ve ziyanlı oldukları için helal değildir. Bunların haricinde kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides üzere deniz mamüllerinin yenmesi ise helaldir.
İSMİ VERİLEN YALNIZCA DOMUZ
Domuz üzere ismi belirtilerek yasaklananların yanında öbür hayvanlar için prensip ve ölçüler konulmakla yetinildiğini söyleyen Haçkalı, şunları kaydetti:
“Bu niçinle yenmesinin haram olduğu konusunda ittifak edilen hayvanlar pek sonludur. Ayrıyeten sıhhate ziyanlı unsurların tüketilmemesi İslam’ın genel prensiplerinden kabul edilmiştir. Bunun haricinde, hakkında açık karar bulunmayan unsurların kararı konusunda alimler, üstte verildiği üzere, ihtilaf etmişlerdir. Aslında bu çeşit ihtilaflar sıkıntıların daha uygun anlaşılmasına katkı sunduğu üzere mükellefler için uygulamada kolaylık da sağlamaktadır. Bu bağlamda alimlerin birçoklarına göre, belirtilen formuyla, deniz mamüllerinin üretimi ve tüketiminin helal olduğu söylenebilir.”