Ethereum
New member
1 kilogram domates ne kadara mal ediliyor, üreticinin elinden ne kadara çıkıyor? Personellik, ambalaj, işletme, vergi, nakliye, hamaliye sarfiyatları ve kâr eklendiğinde tüketicinin karşısına çıkan fiyat etiketi gerçekçi mi yoksa tezgâhlarda oyun mu var?
Dünyaya ihraç edilen Antalya domatesinin seyahati farklı noktalarda yüzlerce dönüm üzerine konseyi çağdaş ve klâsik seralarda başlıyor. Üretici, farklı koşul ve şartlarda farklı tıpta domates üretimi yapıyor.
Domates deyince tek bir çeşit domates varmış üzere algılanıyor fakat onlarca çeşit domates farklı fiyatlarda üretiliyor ve tüketicinin sofrasına sunuluyor.
Hürriyet gazetesinden Salim Uzun’un haberine nazaran klâsik diye tabir edilen domatesin kilogramının üreticiden çıkış fiyatı 4.5 TL (24.09.2021 tarihi itibariyle). Üretici elindeki domatesi hale gdolayıp komisyoncuya teslim ediyor. İşte fiyat seyahati bu noktadan daha sonra başlıyor…
biçimde FİYATLAR NASIL DEĞİŞİYOR? (KİLOGRAM)
Personellik: 20 kuruş
Ambalajlama: 1 TL
İşletme masrafları: 40 Kuruş
Vergiler(Hal rüsumu): 4 Kuruş
Bu girdiler eklendikten daha sonra 1 kilogram domatesin bedeli 6 lira 145 kuruşa yükseliyor. Bu domates İstanbul haline gönderilirse kilogram başında 30 kuruş nakliye girdisi ekleniyor.
Bu haliyle Antalya domatesi İstanbul haline 6 lira 45 kuruşa giriyor. daha sonraki basamakta 15 kuruş hamaliye ve 30 kuruş kâr ekleniyor. Bu süreçte domatesin bedeli yaklaşık 6 lira 90 kuruşa ulaşıyor.
PAZARDA VE MARKETTE DOMATES KAÇ TL’DEN SATILIYOR?
Şayet eser pazara gidecekse mevcut fiyata yol, tezgâh kirası ve işçi masrafı olarak 50 kuruş ekleniyor. Pazarcı da esere ortalama 1 TL kâr bedeli koyuyor. Sonuç olarak kısmından 4.5 TL’ye yiyeceğimiz Antalya domatesi pazar tezgâhında 8.395 TL’ye satışa sunuluyor.
Şayet domates marketlere gidecekse hesaplama farklı yolla yapılıyor. İstanbul halinden 6.895 TL’ye çıkan domatese kâr, fire ve genel masraflar (yüzde 30) ekleniyor.
Bu da mevcut fiyatı ortalama 2 TL arttırıyor. Buna yüzde 8 KDV de eklenince Antalya domatesinin market tezgâhındaki ortalama satış fiyatı 9.68 TL’ye ulaşıyor.
“HAREKET ARTINCA SAYI DA YÜKSELİYOR”
“Ürün hareket ettikçe fiyatı artıyor” diyen Antalya Ticaret Borsası (ATB) İdare Şurası Lideri Ali Çandır, Antalya domatesinin fiyat seyahatini şu biçimde kıymetlendirdi:
“Sadece domates için değil, biroldukça eser için bu tablo geçerli. Piyasanın denetlenmesi olağan olarak kıymetli fakat kesin tahlil için sistemin tamamında temelden değişiklikler yapılmalı. En değerli şey piyasa şeffaf hale gelmeli. Şu anda birfazlaca eser hal haricinde süreç görüyor. Bu büyük bir sorun. Ayrıyeten üretici, üretim için gerekli her şeyi hasat sonu vadeli alıyor. Bu da üretim maliyetini artırıyor. Bu sorunu fakat organize bir yapı ile çözebiliriz. Kamu, düzenlemeli, izlemeli, denetlemeli ve iyileştirmelidir.
Eser toplama, sürece, depolama ve nakliye süreçleri üretim merkezli kümelenmeyle yapılmalı. Biz istiyoruz ki üretici işe toplu tedarikle başlasın, standart ve planlı bir üretim yapsın ve pazarlasın. Bunun ortasında üretici bölgelerinde dünya standartlarında uygun bir halde satışa hazır bir hale getirilecek merkezler kurulsun. Kurulcu, tüccar, market zincirleri online ortamda eseri ederinden alsın ve pazarlasın. Bunun için de kamu projelendirme ve finansmanını yapma vazifelerini üstlensin. Yani bu merkezlerin suramı ve fonksiyonel bir halde yürütülmesinde inisiyatif alsın. Eser fiziki olarak bir kere hareket etsin, soğuk zincir bozulmadan yer değiştirsin.”
HERKES ŞİKAYETÇİ
Gerek üretici gerek bu işin ticaretini yapanların da bu durumdan şikayetçi olduğunu belirten Çandır, “Üretici daha fazla gelir elde etmek istiyor. Ama üretim haricindeki katma paha yaratılan evrelerin hiç birinde yer almıyor, alamıyor. yıllardır komiteci ve tüccarlarla kurmuş olduğu bağ yardımıyla üretim için emeğini koyuyor lakin ekseriyetle işin maliyet kısmında olamıyor” diye konuştu.
ARTIŞLARIN ÖNLENMESİ İÇİN KESİM TEMSİLCİLERİNDEN 8 UNSURLUK TEKLİF
1- Kesimin girdi maliyetlerini, rakip ülkelerin muadil gerçek girdi fiyatlarıyla uyumlu hale getirmeliyiz.
2- Ziraî tedarik sistemini devletin düzenleyeceği bir platform üzerinden ortaklaşa karşılayacak hale dönüştürmeliyiz.
3- Daldaki kayıpları ve verimsizlik kaynaklarını minimize edecek bir kıymet zinciri kurgulamalı ve uygulamalıyız. Bunun için devlet, makul üretim merkezlerinde üretici örgütler vasıtasıyla hasat, sürece ve depolama üniteleri oluşturmalıdır. Soğuk zincir lojistiği bu bedel zinciri ile bütünleşik çalışmalıdır.
4- Ziraî takviyeler; en az bir dönem, ortalama üç dönemlik planlamayla evvelinde açıklanmalı ve her dönem başında işin yapılma oranına bakılırsa ödenmeye başlanmalıdır.
5- Örtüaltı ve meyve üretimi üzere özellikli üretim faaliyetlerinin yapısına uygun destekleme siyasetleri uygulanmalıdır. Tarım yerleri odunsuz ve tam muhafaza altına alınmalı, mevcut hazine yerleri dalda en az 5 yıllık deneyime sahip üreticilere uygun şartlarla kullandırılmalıdır.
6- Yaş meyve zerzevat kesimi başta olmak üzere ziraî eser ticaretinde kayıtlı olmaya, şeffaflığa ve izlenebilirliğe özel ehemmiyet verilmelidir. bu biçimdece spekülatif ve manüpilatif faaliyetlerin önüne geçmek mümkün olur.
7- Hal Kayıt Sistemi, bölümün ticaretinde yüklü değere sahip olmalıdır. Mevcut durumda bu oran yaklaşık yüzde 30 civarındadır ve piyasayı aktifleştirmek bakımından yetersizdir.
8- Bölümün ticaretindeki kayıtlılık ve şeffaflık; kapsayıcı ve yüklü yeni bir hal kanunuyla sağlanmalıdır. Buna göre haller bedel zinciri ve tedarik zinciriyle entegre çalışmalıdır. Yani bu anlayışla hal sayısı üretim ve tüketim bölgeleri yüklü olarak mevcut duruma göre arttırılmalıdır. Başka taraftan kayıtlılığı ve şeffaflığı artırabilmek için e-fatura uygulaması ile hal bildirimleri uyumlu hale getirilmelidir.
TARLADAN MARKETE YAŞANAN YÜKSELİŞ
1 kg domates fiyat (TL)
Tarladan çıkış 4.5
Personellik 0.2
Ambalaj 1
İşletme masrafları 0.4
Rüsum 0.045
Antalya hal 6.14
Nakliye 0.3
İstanbul hal giriş 6.44
Hammaliye 0.15
Kar 0.3
İstanbul hal çıkış 6.89
Market sarfiyatları 2.06
KDV 0.72
Market satış fiyatı 9.68
Dünyaya ihraç edilen Antalya domatesinin seyahati farklı noktalarda yüzlerce dönüm üzerine konseyi çağdaş ve klâsik seralarda başlıyor. Üretici, farklı koşul ve şartlarda farklı tıpta domates üretimi yapıyor.
Domates deyince tek bir çeşit domates varmış üzere algılanıyor fakat onlarca çeşit domates farklı fiyatlarda üretiliyor ve tüketicinin sofrasına sunuluyor.
Hürriyet gazetesinden Salim Uzun’un haberine nazaran klâsik diye tabir edilen domatesin kilogramının üreticiden çıkış fiyatı 4.5 TL (24.09.2021 tarihi itibariyle). Üretici elindeki domatesi hale gdolayıp komisyoncuya teslim ediyor. İşte fiyat seyahati bu noktadan daha sonra başlıyor…
biçimde FİYATLAR NASIL DEĞİŞİYOR? (KİLOGRAM)
Personellik: 20 kuruş
Ambalajlama: 1 TL
İşletme masrafları: 40 Kuruş
Vergiler(Hal rüsumu): 4 Kuruş
Bu girdiler eklendikten daha sonra 1 kilogram domatesin bedeli 6 lira 145 kuruşa yükseliyor. Bu domates İstanbul haline gönderilirse kilogram başında 30 kuruş nakliye girdisi ekleniyor.
Bu haliyle Antalya domatesi İstanbul haline 6 lira 45 kuruşa giriyor. daha sonraki basamakta 15 kuruş hamaliye ve 30 kuruş kâr ekleniyor. Bu süreçte domatesin bedeli yaklaşık 6 lira 90 kuruşa ulaşıyor.
PAZARDA VE MARKETTE DOMATES KAÇ TL’DEN SATILIYOR?
Şayet eser pazara gidecekse mevcut fiyata yol, tezgâh kirası ve işçi masrafı olarak 50 kuruş ekleniyor. Pazarcı da esere ortalama 1 TL kâr bedeli koyuyor. Sonuç olarak kısmından 4.5 TL’ye yiyeceğimiz Antalya domatesi pazar tezgâhında 8.395 TL’ye satışa sunuluyor.
Şayet domates marketlere gidecekse hesaplama farklı yolla yapılıyor. İstanbul halinden 6.895 TL’ye çıkan domatese kâr, fire ve genel masraflar (yüzde 30) ekleniyor.
Bu da mevcut fiyatı ortalama 2 TL arttırıyor. Buna yüzde 8 KDV de eklenince Antalya domatesinin market tezgâhındaki ortalama satış fiyatı 9.68 TL’ye ulaşıyor.
“HAREKET ARTINCA SAYI DA YÜKSELİYOR”
“Ürün hareket ettikçe fiyatı artıyor” diyen Antalya Ticaret Borsası (ATB) İdare Şurası Lideri Ali Çandır, Antalya domatesinin fiyat seyahatini şu biçimde kıymetlendirdi:
“Sadece domates için değil, biroldukça eser için bu tablo geçerli. Piyasanın denetlenmesi olağan olarak kıymetli fakat kesin tahlil için sistemin tamamında temelden değişiklikler yapılmalı. En değerli şey piyasa şeffaf hale gelmeli. Şu anda birfazlaca eser hal haricinde süreç görüyor. Bu büyük bir sorun. Ayrıyeten üretici, üretim için gerekli her şeyi hasat sonu vadeli alıyor. Bu da üretim maliyetini artırıyor. Bu sorunu fakat organize bir yapı ile çözebiliriz. Kamu, düzenlemeli, izlemeli, denetlemeli ve iyileştirmelidir.
Eser toplama, sürece, depolama ve nakliye süreçleri üretim merkezli kümelenmeyle yapılmalı. Biz istiyoruz ki üretici işe toplu tedarikle başlasın, standart ve planlı bir üretim yapsın ve pazarlasın. Bunun ortasında üretici bölgelerinde dünya standartlarında uygun bir halde satışa hazır bir hale getirilecek merkezler kurulsun. Kurulcu, tüccar, market zincirleri online ortamda eseri ederinden alsın ve pazarlasın. Bunun için de kamu projelendirme ve finansmanını yapma vazifelerini üstlensin. Yani bu merkezlerin suramı ve fonksiyonel bir halde yürütülmesinde inisiyatif alsın. Eser fiziki olarak bir kere hareket etsin, soğuk zincir bozulmadan yer değiştirsin.”
HERKES ŞİKAYETÇİ
Gerek üretici gerek bu işin ticaretini yapanların da bu durumdan şikayetçi olduğunu belirten Çandır, “Üretici daha fazla gelir elde etmek istiyor. Ama üretim haricindeki katma paha yaratılan evrelerin hiç birinde yer almıyor, alamıyor. yıllardır komiteci ve tüccarlarla kurmuş olduğu bağ yardımıyla üretim için emeğini koyuyor lakin ekseriyetle işin maliyet kısmında olamıyor” diye konuştu.
ARTIŞLARIN ÖNLENMESİ İÇİN KESİM TEMSİLCİLERİNDEN 8 UNSURLUK TEKLİF
1- Kesimin girdi maliyetlerini, rakip ülkelerin muadil gerçek girdi fiyatlarıyla uyumlu hale getirmeliyiz.
2- Ziraî tedarik sistemini devletin düzenleyeceği bir platform üzerinden ortaklaşa karşılayacak hale dönüştürmeliyiz.
3- Daldaki kayıpları ve verimsizlik kaynaklarını minimize edecek bir kıymet zinciri kurgulamalı ve uygulamalıyız. Bunun için devlet, makul üretim merkezlerinde üretici örgütler vasıtasıyla hasat, sürece ve depolama üniteleri oluşturmalıdır. Soğuk zincir lojistiği bu bedel zinciri ile bütünleşik çalışmalıdır.
4- Ziraî takviyeler; en az bir dönem, ortalama üç dönemlik planlamayla evvelinde açıklanmalı ve her dönem başında işin yapılma oranına bakılırsa ödenmeye başlanmalıdır.
5- Örtüaltı ve meyve üretimi üzere özellikli üretim faaliyetlerinin yapısına uygun destekleme siyasetleri uygulanmalıdır. Tarım yerleri odunsuz ve tam muhafaza altına alınmalı, mevcut hazine yerleri dalda en az 5 yıllık deneyime sahip üreticilere uygun şartlarla kullandırılmalıdır.
6- Yaş meyve zerzevat kesimi başta olmak üzere ziraî eser ticaretinde kayıtlı olmaya, şeffaflığa ve izlenebilirliğe özel ehemmiyet verilmelidir. bu biçimdece spekülatif ve manüpilatif faaliyetlerin önüne geçmek mümkün olur.
7- Hal Kayıt Sistemi, bölümün ticaretinde yüklü değere sahip olmalıdır. Mevcut durumda bu oran yaklaşık yüzde 30 civarındadır ve piyasayı aktifleştirmek bakımından yetersizdir.
8- Bölümün ticaretindeki kayıtlılık ve şeffaflık; kapsayıcı ve yüklü yeni bir hal kanunuyla sağlanmalıdır. Buna göre haller bedel zinciri ve tedarik zinciriyle entegre çalışmalıdır. Yani bu anlayışla hal sayısı üretim ve tüketim bölgeleri yüklü olarak mevcut duruma göre arttırılmalıdır. Başka taraftan kayıtlılığı ve şeffaflığı artırabilmek için e-fatura uygulaması ile hal bildirimleri uyumlu hale getirilmelidir.
TARLADAN MARKETE YAŞANAN YÜKSELİŞ
1 kg domates fiyat (TL)
Tarladan çıkış 4.5
Personellik 0.2
Ambalaj 1
İşletme masrafları 0.4
Rüsum 0.045
Antalya hal 6.14
Nakliye 0.3
İstanbul hal giriş 6.44
Hammaliye 0.15
Kar 0.3
İstanbul hal çıkış 6.89
Market sarfiyatları 2.06
KDV 0.72
Market satış fiyatı 9.68