Professional
New member
Global nakdî genişleme son süratle devam ediyor. Bilhassa pandemi ile birlikte FED başta olmak üzere gelişmiş ülkeler yeni bir nakdî genişleme yolunu tercih ettiler.
Nakdî genişleme aslında 2001 yılından daha sonra başlamıştı. Gerçekten bu genişlemeye bağlı olarak varlık fiyatlarında da sert yükselişler yaşandı.
ALTIN:
2001 yılında 275-300 dolar aralığında seyreden altın meblağları nerede ise soluksuz bir yükselişle 2008 yılında 955 dolara kadar çıktı. Global krizle birlikte 690 dolara kadar gerileyen altın meblağları, 2011 yılında bir daha 1.860 dolara kadar tırmandı. FED’in nakdî daralmaya gideceği devirde bir daha düşüşle 2016 yılında 1.050 dolara gerileyen altın meblağları, 2020 ortasında 2.075 dolar ile şimdilik en yüksek düzeyini de görmüş oldu. Toplamda son 20 yılda 300 dolardan 2 bin doların üzerine çıkan bir altın fiyatı hareketi yaşanmış oldu.
PETROL
2002 senelerında 20-25 dolara aralığında seyreden Brent çeşidi petrol fiyatı bir daha altına benzeri bir yükselişle 2008 ortasında 145 dolara kadar sert bir yükseliş yaşadı: 2008-09 kürsel krizde 40 doların altına gerileyen petrol fiyatları 2011-12-13-14 senelerında 100-120 dolar bandında seyretmiş ve akabinde bir daha FED daralma siyaseti ile 2016 yılında 30 doların da altına gerilemişti. Pandemi ile 20 doların bile altına düşen petrol meblağları yeni nakdî genişleme ve ekonomik aktiviteye bağlı olarak artık 70-80 dolar bandında seyrediyor.
DOĞALGAZ
2005 yılı sonlarında 15 doların da üzerine çıkan gaz fiyatları 2008 yılında tekrar yükselmiş ve 13 doların üzerini görmüştü. daha sonraki senelerda süratle gerileyen gaz fiyatlarının 2016 yılında ve pandemi ile birlikte 2020 yılı ortasında 1,6 dolara kadar düştüğü görülüyor. Pandemi daha sonrası olağanlaşma ve nakdî genişlemenin tesirleri ile birlikte doğalgaz fiyatlarının spot piyasada 6 dolar düzeylerine yükseldiği görülmektedir.
***
Türkiye, 2005-2008 ortasına kadar süren varlık fiyatlarındaki sert yükselişlerden de etkilenmiş bir ülkeydi. Hatta 2011-2014 içinde da kısmen yüksek olan varlık meblağlarından etkilendi. Ancak şu anda gorece daha düşük bulunmasına karşın son aylarda artan fiyatlardan daha fazla etkileniyoruz.
Bunun tek bir sebebi var: TL’nin süratli paha kaybetmesi.
TL niye bedel kaybediyor diye sorarsak bunun bir niçininin de yabancı sermaye girişinin negatife dönmüş olmasından diyebiliriz.
2003-2017 içinde güç ithalatındaki yüksek fatura ve başka ithalat kalemlerinin artışına karşın ülkemize 574 milyar dolar yabancı sermaye girişi gerçekleşti. Hatta bunun yanında bir de kaynağı meçhul 27,1 milyar dolarlık daha sermaye girişi gerçekleşti. Toplamda 601,1 milyar dolar gelen yabancı sermayeye karşılık 518,5 milyar dolar cari süreçlerden açık vermiştik. Bu sonuçla 82,2 milyar dolar rezerv varlıklarda döviz artışı gerçekleşti. özetlemek gerekirse artan varlık fiyatları karşısında daha da yüksek düzeyde ülkeye giriş yapan yabancı sermaye meblağları yurtarasında fazla artırmamış oldu.
10 Ekim 2005 haftasında doğalgaz fiyatı 13.723 dolar ile tepe yaptığında dolar/TL 1,347 düzeyindeydi. Yani doğalgaz fiyatı 2005 doruğunu yaptığında TL karşılığı 18,49 lira ediyordu. halbuki geçen hafta doğalgaz fiyatı 5,609 dolar etmesine karşılık artık bunun TL karşılığı 49,77 liraya eşit geliyor.
Hakikaten emsal durum petrolde de geçerli. 06 Haziran 2008 haftasında Brent tipi petrol fiyatı ortalama 143,13 dolara geldiğinde bunun TL karşılığı 176,53 lira etmekteydi. Lakin artık petrol geçen hafta 78,24 dolar etmesine karşılık bunun TL karşılığı 694.27 liraya geliyor.
Hem doğalgaz fiyatında tıpkı vakitte petrol fiyatında eski rekorların yarı seviyesinde fiyatlar oluşmasına karşılık bizde durum TL’nin paha kaybı niçiniyle epey daha acı sonuçlar veriyor.
Tabloda memleketler arası piyasalarda doğalgaz ve petrol fiyatları görülüyor. Haftalık ortalama fiyatlara nazaran hem doğalgaz birebir vakitte petrol 2008 yılı 23 Haziran haftasına bakılırsa nerede ise yarı yarıya daha düşük fiyatlardan süreç görüyor. Lakin dolar/TL yüzde 623,4 paha kaybettiği için güç meblağları bize 2-3 kat daha değerli hale gelmiştir.
ZIRNIK YOK
2003-2017 senelerında 82,2 milyar dolar rezerv biriktiren Türkiye 2018-2020 senelerında ise 52,3 milyar dolar cari açığa karşılık 35,9 milyar dolar rezerv kaybı yaşadı. Hatta bu rezerv kaybının daha fazla olmasını da 19 milyar dolarlık kaynağı belgisiz sermaye girişi önledi.
özetlemek gerekirse son 3 yılda Türkiye artık global bol para imkanından faydalanamaz oldu.
Mali genişlemeye bağlı global fiyatlar artıyor ve bizi de etkiliyor. Lakin yabancı sermaye girişi yetersizliğinden bu sefer bizler yalnızca maliyet ödeme tarafında yer aldık.
Burada özelikle hukukun işleyemeyişi mülkiyet garantisini riske sokarken, siyasi ve ekonomik siyasetlerdeki Lidere bağlı ani değişim meçhullüğü de yabancı sermaye girişi önünde en büyük mahzur olarak gösterilmektedir.
halbuki bu vakitte Türkiye’nin de önüne geçen Mısır ve Nijerya bile bizim hissemizi almaya başlamış oldu. Yani sermaye Türkiye yerine bu ülkelere yönelmiş oldu.
İHRACAT TESİRİ
Pandemiye dayalı hibeler olsun, Merkez Bankalarının mali genişleme atakları olsun global fiyatları sert biçimde üste çekmektedir. Bu fiyat artışları karşısında Türkiye ise yükselen kurlar yahut süratle paha kaybeden TL ile ikili maliyet öder noktaya geldi.
Lakin Türkiye’nin maliyet artışı yalnızca ithal edilen eser meblağları üzerinden gerçekleşmiyor. hem de ihracat fiyatlarındaki artışlardan da bir maliyet ödemek durumunda kalıyoruz.
Örneğin geçen hafta Singapur’a dahi birinci yumurta ihracatımız gerçekleşti.
Bunun ne manaya geldiğini şöyle izah edelim: Yumurta fiyatında döviz bazında o kadar ucuz hale geldik ki, herkes bizden bunu almaya çalışıyor. Ancak yumurta fiyatında olduğu üzere örneğin domates fiyatında da benzeri durum yaşanıyor. İhracatın daha avantajlı olduğu durumda tacirler yurtiçi yerine daha uygun fiyata yurtdışına satışa yönelmektedir. Bu durumda da yurtiçi fiyatlar TL’nin paha kaybına bağlı olarak süratle artmaya devam ediyor.
İhracat avantajı da bizlere daha yüksek fiyat olarak yansımış oluyor.
TL’nin rekor kıymet kaybının faturası adeta her noktada Türk Halkının ömrünü zorlaştırmaya devam etmektedir. Hem ithalatta birebir vakitte ihracatta bu durum aleyhimize işlemeyi sürdürmektedir.
EMSAL ÜLKELERE NAZARAN PARAMIZ
Türkiye TL’nin bedel kaybında bilhassa Mayıs 2016 daha sonrası negatif ayrışmaya başladı. Demokrasiden uzaklaşmanın bedelini paha kaybı ve pahalılık olarak ödemeye başlamış olduk.
2016 başlarında 1 dolar 3,0 TL ediyordu. Fakat artık 1 dolar nerede ise 9,0 TL edecek noktaya geldi.
2016 başında 1 dolar 4,0 Brezilya Reali ediyordu. Şimdilerde ise 1 dolar 5,5 Brezilya Reali ediyor.
bir daha 2016 başlarında 1 dolar 16,0 Güney Afrika Randı düzeyinden süreç görürken şimdiler bu fiyat 15,0 Rand biçiminde sürüyor.
Bir periyot Türkiye’nin bile gerisinde gösterilen bu iki ülke dahi para kıymetlerini müdafaayı başarırken, Türkiye’de TL 3 kat bedel kaybederek aslında diğer bir sınıfa geçmiş oldu. O ülkeler artan varlık fiyatlarını lokal paraları ile dengelerken, Türkiye faturalara yeni maliyetler eklemeye devam ediyor.
özetlemek gerekirse bizler paranın sefasını süremiyor ancak cefasını sonuna kadar ödemeye devam ediyoruz.
Nakdî genişleme aslında 2001 yılından daha sonra başlamıştı. Gerçekten bu genişlemeye bağlı olarak varlık fiyatlarında da sert yükselişler yaşandı.
ALTIN:
2001 yılında 275-300 dolar aralığında seyreden altın meblağları nerede ise soluksuz bir yükselişle 2008 yılında 955 dolara kadar çıktı. Global krizle birlikte 690 dolara kadar gerileyen altın meblağları, 2011 yılında bir daha 1.860 dolara kadar tırmandı. FED’in nakdî daralmaya gideceği devirde bir daha düşüşle 2016 yılında 1.050 dolara gerileyen altın meblağları, 2020 ortasında 2.075 dolar ile şimdilik en yüksek düzeyini de görmüş oldu. Toplamda son 20 yılda 300 dolardan 2 bin doların üzerine çıkan bir altın fiyatı hareketi yaşanmış oldu.
PETROL
2002 senelerında 20-25 dolara aralığında seyreden Brent çeşidi petrol fiyatı bir daha altına benzeri bir yükselişle 2008 ortasında 145 dolara kadar sert bir yükseliş yaşadı: 2008-09 kürsel krizde 40 doların altına gerileyen petrol fiyatları 2011-12-13-14 senelerında 100-120 dolar bandında seyretmiş ve akabinde bir daha FED daralma siyaseti ile 2016 yılında 30 doların da altına gerilemişti. Pandemi ile 20 doların bile altına düşen petrol meblağları yeni nakdî genişleme ve ekonomik aktiviteye bağlı olarak artık 70-80 dolar bandında seyrediyor.
DOĞALGAZ
2005 yılı sonlarında 15 doların da üzerine çıkan gaz fiyatları 2008 yılında tekrar yükselmiş ve 13 doların üzerini görmüştü. daha sonraki senelerda süratle gerileyen gaz fiyatlarının 2016 yılında ve pandemi ile birlikte 2020 yılı ortasında 1,6 dolara kadar düştüğü görülüyor. Pandemi daha sonrası olağanlaşma ve nakdî genişlemenin tesirleri ile birlikte doğalgaz fiyatlarının spot piyasada 6 dolar düzeylerine yükseldiği görülmektedir.
***
Türkiye, 2005-2008 ortasına kadar süren varlık fiyatlarındaki sert yükselişlerden de etkilenmiş bir ülkeydi. Hatta 2011-2014 içinde da kısmen yüksek olan varlık meblağlarından etkilendi. Ancak şu anda gorece daha düşük bulunmasına karşın son aylarda artan fiyatlardan daha fazla etkileniyoruz.
Bunun tek bir sebebi var: TL’nin süratli paha kaybetmesi.
TL niye bedel kaybediyor diye sorarsak bunun bir niçininin de yabancı sermaye girişinin negatife dönmüş olmasından diyebiliriz.
2003-2017 içinde güç ithalatındaki yüksek fatura ve başka ithalat kalemlerinin artışına karşın ülkemize 574 milyar dolar yabancı sermaye girişi gerçekleşti. Hatta bunun yanında bir de kaynağı meçhul 27,1 milyar dolarlık daha sermaye girişi gerçekleşti. Toplamda 601,1 milyar dolar gelen yabancı sermayeye karşılık 518,5 milyar dolar cari süreçlerden açık vermiştik. Bu sonuçla 82,2 milyar dolar rezerv varlıklarda döviz artışı gerçekleşti. özetlemek gerekirse artan varlık fiyatları karşısında daha da yüksek düzeyde ülkeye giriş yapan yabancı sermaye meblağları yurtarasında fazla artırmamış oldu.
10 Ekim 2005 haftasında doğalgaz fiyatı 13.723 dolar ile tepe yaptığında dolar/TL 1,347 düzeyindeydi. Yani doğalgaz fiyatı 2005 doruğunu yaptığında TL karşılığı 18,49 lira ediyordu. halbuki geçen hafta doğalgaz fiyatı 5,609 dolar etmesine karşılık artık bunun TL karşılığı 49,77 liraya eşit geliyor.
Hakikaten emsal durum petrolde de geçerli. 06 Haziran 2008 haftasında Brent tipi petrol fiyatı ortalama 143,13 dolara geldiğinde bunun TL karşılığı 176,53 lira etmekteydi. Lakin artık petrol geçen hafta 78,24 dolar etmesine karşılık bunun TL karşılığı 694.27 liraya geliyor.
Hem doğalgaz fiyatında tıpkı vakitte petrol fiyatında eski rekorların yarı seviyesinde fiyatlar oluşmasına karşılık bizde durum TL’nin paha kaybı niçiniyle epey daha acı sonuçlar veriyor.
Tabloda memleketler arası piyasalarda doğalgaz ve petrol fiyatları görülüyor. Haftalık ortalama fiyatlara nazaran hem doğalgaz birebir vakitte petrol 2008 yılı 23 Haziran haftasına bakılırsa nerede ise yarı yarıya daha düşük fiyatlardan süreç görüyor. Lakin dolar/TL yüzde 623,4 paha kaybettiği için güç meblağları bize 2-3 kat daha değerli hale gelmiştir.
ZIRNIK YOK
2003-2017 senelerında 82,2 milyar dolar rezerv biriktiren Türkiye 2018-2020 senelerında ise 52,3 milyar dolar cari açığa karşılık 35,9 milyar dolar rezerv kaybı yaşadı. Hatta bu rezerv kaybının daha fazla olmasını da 19 milyar dolarlık kaynağı belgisiz sermaye girişi önledi.
özetlemek gerekirse son 3 yılda Türkiye artık global bol para imkanından faydalanamaz oldu.
Mali genişlemeye bağlı global fiyatlar artıyor ve bizi de etkiliyor. Lakin yabancı sermaye girişi yetersizliğinden bu sefer bizler yalnızca maliyet ödeme tarafında yer aldık.
Burada özelikle hukukun işleyemeyişi mülkiyet garantisini riske sokarken, siyasi ve ekonomik siyasetlerdeki Lidere bağlı ani değişim meçhullüğü de yabancı sermaye girişi önünde en büyük mahzur olarak gösterilmektedir.
halbuki bu vakitte Türkiye’nin de önüne geçen Mısır ve Nijerya bile bizim hissemizi almaya başlamış oldu. Yani sermaye Türkiye yerine bu ülkelere yönelmiş oldu.
İHRACAT TESİRİ
Pandemiye dayalı hibeler olsun, Merkez Bankalarının mali genişleme atakları olsun global fiyatları sert biçimde üste çekmektedir. Bu fiyat artışları karşısında Türkiye ise yükselen kurlar yahut süratle paha kaybeden TL ile ikili maliyet öder noktaya geldi.
Lakin Türkiye’nin maliyet artışı yalnızca ithal edilen eser meblağları üzerinden gerçekleşmiyor. hem de ihracat fiyatlarındaki artışlardan da bir maliyet ödemek durumunda kalıyoruz.
Örneğin geçen hafta Singapur’a dahi birinci yumurta ihracatımız gerçekleşti.
Bunun ne manaya geldiğini şöyle izah edelim: Yumurta fiyatında döviz bazında o kadar ucuz hale geldik ki, herkes bizden bunu almaya çalışıyor. Ancak yumurta fiyatında olduğu üzere örneğin domates fiyatında da benzeri durum yaşanıyor. İhracatın daha avantajlı olduğu durumda tacirler yurtiçi yerine daha uygun fiyata yurtdışına satışa yönelmektedir. Bu durumda da yurtiçi fiyatlar TL’nin paha kaybına bağlı olarak süratle artmaya devam ediyor.
İhracat avantajı da bizlere daha yüksek fiyat olarak yansımış oluyor.
TL’nin rekor kıymet kaybının faturası adeta her noktada Türk Halkının ömrünü zorlaştırmaya devam etmektedir. Hem ithalatta birebir vakitte ihracatta bu durum aleyhimize işlemeyi sürdürmektedir.
EMSAL ÜLKELERE NAZARAN PARAMIZ
Türkiye TL’nin bedel kaybında bilhassa Mayıs 2016 daha sonrası negatif ayrışmaya başladı. Demokrasiden uzaklaşmanın bedelini paha kaybı ve pahalılık olarak ödemeye başlamış olduk.
2016 başlarında 1 dolar 3,0 TL ediyordu. Fakat artık 1 dolar nerede ise 9,0 TL edecek noktaya geldi.
2016 başında 1 dolar 4,0 Brezilya Reali ediyordu. Şimdilerde ise 1 dolar 5,5 Brezilya Reali ediyor.
bir daha 2016 başlarında 1 dolar 16,0 Güney Afrika Randı düzeyinden süreç görürken şimdiler bu fiyat 15,0 Rand biçiminde sürüyor.
Bir periyot Türkiye’nin bile gerisinde gösterilen bu iki ülke dahi para kıymetlerini müdafaayı başarırken, Türkiye’de TL 3 kat bedel kaybederek aslında diğer bir sınıfa geçmiş oldu. O ülkeler artan varlık fiyatlarını lokal paraları ile dengelerken, Türkiye faturalara yeni maliyetler eklemeye devam ediyor.
özetlemek gerekirse bizler paranın sefasını süremiyor ancak cefasını sonuna kadar ödemeye devam ediyoruz.