Samuag
New member
Türkiye 28 Temmuz’dan beri 81 nokta çıkan orman yangınlarıyla uğraş ediyor. Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınlarının niçinleri herkes tarafınca merak ediliyor. Yangınları pahalandıran uzmanlar dört niye üzerinde duruyor.
Hürriyet gazetesinden Seda Parıltı Başpınar ve Ece Çelik’e konuşan uzmanlar orman yangınlarının olası sebeplerini şu biçimde sıraladı:
İNSAN ELİ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay (İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Ormancılık Fakültesi öğretim üyesi): İstatistiksel açıdan orman yangınlarının her geçen yıl arttığını görüyoruz. niçinlerine baktığımızda yüzde 89’u insan, yüzde 11’i ise yıldırım üzere tabiat olaylarından kaynaklı. İnsan kaynaklı olanlarda bahçe paklığı ve anız yakmak üzere faaliyetler öne çıkıyor. Lakin ormanda bırakılan bir cam kesimi yahut uygunca söndürülmeyen bir sigara izmariti bile yangını başlatabiliyor. Son senelerda bunlara elektrik nakil sınırları niçiniyle çıkan yangınları da eklememiz gerekiyor. Osmaniye’deki yangının elektrik çizgisinden çıkmış olma ihtimali çok yüksek.
GLOBAL ISINMA
Türkiye’nin mevcut iklim şartlarında yılın belirli periyotlarında yangın çıkma riski vardır, buna yangın mevsimi deriz. Mayıs ve kasım aylarını kapsayan bu süreçte en riskli periyot, hava sıcaklarının çok yükseldiği temmuz-ağustos aylarıdır. bu vakitte ormanların altına dökülen meyyit örtü ismini verdiğimiz yapraklar, kurumuş kollar yangının epeyce süratli bir şeklide büyümesine yol açar. Son birkaç yıldır iklim krizine bağlı olarak eylül ve ekim aylarında da yangın sayılarının arttığını görüyoruz. Hava sıcaklıkları çok yükseliyor, yağışlar azalıyor, hava nemi yüzde 10 üzere ekstrem düzeylere düşüyor. Bir de rüzgâr var ise yangın riski artıyor.
FÖN RÜZGARLARI
Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi): Hava durumunun yüksek basınçtan etkilendiği yerlerde hava çöküyor, çöktüğü için de kuruyor. Son devirlerde ise hava sıcaklığının artmasına bağlı olarak toprak ve bitki örtüsü kuruyarak yanmaya daha müsait hale geldi. Antalya’da şu an bağıl nem oranı yüzde 6 üzere olağandışı bir düzeyde. Hava çökerken rüzgâr zirveden esiyor, bununla birlikte da kuruyor. Dağların yamaçlarından esen rüzgar toprakta bulunan ağacı, yaprağı, otu kurutarak yanmaya müsait hale getiriyor, en ufak kıvılcımda her şey tutuşabiliyor, buna ‘fön etkisi’ diyoruz.
ORMANLARDAKİ YERLEŞİM
Dr. Ümit Şahin (Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli İklim Uzmanı): Şu anda tüm dünyada yangınlar yaşanıyor. Tıpkı anda biroldukça bölgede yangın çıkması iklim krizine bağlı orman yangınlarının tipik özelliği. İki yıl evvel Avustralya’da birebir özelliği gördük. Ormanların yüzde 15’i yandı. 2010’da Rusya orman yangınları misal özellikler gösterdi. Lakin bu söylemiş olduklerim yangınların beşerle ilgisi olmadığını göstermiyor. Ormanların içine siteler kurulması, oteller yapılması, piknikçilerin cam bırakması, izmarit atması yangın çıkma ihtimalini arttırıyor. Ormanlardaki yapılaşmayı, turizmi sanayi ve maden tesislerini engellemek gerekiyor.
YANAN ORMAN İMARA AÇILAMAZ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kamuoyunun bilinçlendirilmesinin de epey değerli olduğunu söylüyor ve yanlışsız bilinen yanlışlardan birinin de yangınların yerleri satışa çıkarmak için taammüden çıkarıldığı yolundaki inanış olduğunu belirtiyor:
“Anayasanın 169. Hususuna göre yangın çıkan arazı bir daha ormanlaştırılmak zorundadır, imara açılmaz. İmara açıldığı takdirde dava açabilirsiniz. Ne yazık ki ormanlık alanların imara açılması için yangını beklemeye gerek kalmıyor. Oteller, madenler, santrallar için her yıl aşikâr ölçüde orman esasen imara açılıyor. Bu bahiste rastgele bir kuşkuya düştüğümüz takdirde vatandaş olarak sıkıntıyı savcılığa taşıma hakkımız var.”
Manavgat’ta çarşamba günü 4 farklı noktada başlayan yangını söndürmek için dün de olağanüstü çaba gösterildi. Türkiye’nin biroldukça vilayetinden gelen takımlar, yangının başladığı günden bu yana canlarını hiçe sayarak alevleri söndürmeye çalışıyor.
Hürriyet gazetesinden Seda Parıltı Başpınar ve Ece Çelik’e konuşan uzmanlar orman yangınlarının olası sebeplerini şu biçimde sıraladı:
İNSAN ELİ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay (İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Ormancılık Fakültesi öğretim üyesi): İstatistiksel açıdan orman yangınlarının her geçen yıl arttığını görüyoruz. niçinlerine baktığımızda yüzde 89’u insan, yüzde 11’i ise yıldırım üzere tabiat olaylarından kaynaklı. İnsan kaynaklı olanlarda bahçe paklığı ve anız yakmak üzere faaliyetler öne çıkıyor. Lakin ormanda bırakılan bir cam kesimi yahut uygunca söndürülmeyen bir sigara izmariti bile yangını başlatabiliyor. Son senelerda bunlara elektrik nakil sınırları niçiniyle çıkan yangınları da eklememiz gerekiyor. Osmaniye’deki yangının elektrik çizgisinden çıkmış olma ihtimali çok yüksek.
GLOBAL ISINMA
Türkiye’nin mevcut iklim şartlarında yılın belirli periyotlarında yangın çıkma riski vardır, buna yangın mevsimi deriz. Mayıs ve kasım aylarını kapsayan bu süreçte en riskli periyot, hava sıcaklarının çok yükseldiği temmuz-ağustos aylarıdır. bu vakitte ormanların altına dökülen meyyit örtü ismini verdiğimiz yapraklar, kurumuş kollar yangının epeyce süratli bir şeklide büyümesine yol açar. Son birkaç yıldır iklim krizine bağlı olarak eylül ve ekim aylarında da yangın sayılarının arttığını görüyoruz. Hava sıcaklıkları çok yükseliyor, yağışlar azalıyor, hava nemi yüzde 10 üzere ekstrem düzeylere düşüyor. Bir de rüzgâr var ise yangın riski artıyor.
FÖN RÜZGARLARI
Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi): Hava durumunun yüksek basınçtan etkilendiği yerlerde hava çöküyor, çöktüğü için de kuruyor. Son devirlerde ise hava sıcaklığının artmasına bağlı olarak toprak ve bitki örtüsü kuruyarak yanmaya daha müsait hale geldi. Antalya’da şu an bağıl nem oranı yüzde 6 üzere olağandışı bir düzeyde. Hava çökerken rüzgâr zirveden esiyor, bununla birlikte da kuruyor. Dağların yamaçlarından esen rüzgar toprakta bulunan ağacı, yaprağı, otu kurutarak yanmaya müsait hale getiriyor, en ufak kıvılcımda her şey tutuşabiliyor, buna ‘fön etkisi’ diyoruz.
ORMANLARDAKİ YERLEŞİM
Dr. Ümit Şahin (Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli İklim Uzmanı): Şu anda tüm dünyada yangınlar yaşanıyor. Tıpkı anda biroldukça bölgede yangın çıkması iklim krizine bağlı orman yangınlarının tipik özelliği. İki yıl evvel Avustralya’da birebir özelliği gördük. Ormanların yüzde 15’i yandı. 2010’da Rusya orman yangınları misal özellikler gösterdi. Lakin bu söylemiş olduklerim yangınların beşerle ilgisi olmadığını göstermiyor. Ormanların içine siteler kurulması, oteller yapılması, piknikçilerin cam bırakması, izmarit atması yangın çıkma ihtimalini arttırıyor. Ormanlardaki yapılaşmayı, turizmi sanayi ve maden tesislerini engellemek gerekiyor.
YANAN ORMAN İMARA AÇILAMAZ
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kamuoyunun bilinçlendirilmesinin de epey değerli olduğunu söylüyor ve yanlışsız bilinen yanlışlardan birinin de yangınların yerleri satışa çıkarmak için taammüden çıkarıldığı yolundaki inanış olduğunu belirtiyor:
“Anayasanın 169. Hususuna göre yangın çıkan arazı bir daha ormanlaştırılmak zorundadır, imara açılmaz. İmara açıldığı takdirde dava açabilirsiniz. Ne yazık ki ormanlık alanların imara açılması için yangını beklemeye gerek kalmıyor. Oteller, madenler, santrallar için her yıl aşikâr ölçüde orman esasen imara açılıyor. Bu bahiste rastgele bir kuşkuya düştüğümüz takdirde vatandaş olarak sıkıntıyı savcılığa taşıma hakkımız var.”
Manavgat’ta çarşamba günü 4 farklı noktada başlayan yangını söndürmek için dün de olağanüstü çaba gösterildi. Türkiye’nin biroldukça vilayetinden gelen takımlar, yangının başladığı günden bu yana canlarını hiçe sayarak alevleri söndürmeye çalışıyor.