Professional
New member
Türkiye’nin Milletlerarası Para Fonu’na 5 milyar dolar borç verdiğine ait açıklamalar polemik konusu olmuştu. Dört yıl evvelki tabirlerin akabinde bilhassa pandemide yürütülen kusurlu siyasetler, liyakatsizlik ve rasyonaliteye alışılmamış yaklaşımdaki ısrarın iktisattaki tesiri bir daha ‘IMF kriterine’ yansıdı. Borç verildiği söylenen kuruluşun, tüm üye ülkeler için oluşturduğu Kovid fonundan Türkiye’ye düşen 6.5 milyar dolarlık dilim beklenti yarattı.
‘MADEM 128 MİLYAR KASADA IMF’YE ‘O PARAYI İSTEMEYİZ’ DESİNLER’
Ağustosta hür kalması beklenen ölçünün eritilen Merkez Bankası rezervlerine de katkı sağlayacağı açıklandı. CHP’li Erdoğan Toprak “128 milyar kasadaysa bu parayı istemediğimizi söylesinler” dedi. Hükümetin büyük bir umutla IMF fonunu beklediğini savunan Toprak şöyleki devam etti: Borç vermekten kelam ediyorlardı artık dört gözle 6.5 milyar doları bekliyorlar. Bir yandan da tasarruf paketleri, özelleştirmelerle IMF programı uyguluyorlar.
5 MİLYAR DOLAR İÇ SİYASETE GİTTİ PANDEMİ KESESİ KISILDI
IMF’nin ek kaynak arayışında olduğu 2013’te, üye ülke olan Türkiye 5 milyar dolarlık taahhütte bulundu. Lakin Ankara 5 milyar doları iç siyaset materyali haline getirince geri adım atan fon bu parayı kullanmadı. IMF geçen yıl Türkiye’yi swap listesinden de çıkardı. Kuruluşa katkı sağlanmayınca pandemi fonundan ayrılan dilim de küçüldü.
IMF’YE BORÇ VEREMEDİK LAKİN ÖRTÜLÜ PROGRAMLA PARA ALIYORUZ
senelerca IMF bizden borç istedi diye meydanlarda lisana getirdiğimiz slogana karşılık IMF bizden o parayı almadı. halbuki artık gözümüz kulağımız IMF’den gelecek olan 6,4 milyar dolarda. Yanlış siyasetlerle eksi rezerve düştüğümüz ve 128 milyar doları sattığımız periyotta IMF parası örtülü bütçe programı ile de desteklenmiş oluyor.
Ağustos ayında IMF global rezerv programı kapsamında üye ülkelerin covid19 salgını niçiniyle kaybettiği rezervlerini artırıcı bir programı devreye alıyor. Bu kapsamda Türkiye’ye de 6,4 milyar dolarlık net rezerv katkısı gelmiş olacak. Ekonomist ve öğretim vazifelisi Mahfi Eğilmez bu durumu şöyle söz ediyor: “IMF, Covid 19 salgının üye ülkelerin rezervlerinde yarattığı erimeleri gidermek, rezervleri destek etmek gayesiyle Ağustos ayında 650 milyar Dolar meblağında yeni bir SDR tahsisi yapmaya hazırlanmaktadır.
IMF Liderinin deklare ettiğına göre onay süreçlerinin tamamlanmasını izleyerek Ağustos sonuna kadar bu rezervler üye ülkelere IMF’deki kotalarıyla orantılı olarak dağıtılacaktır. Türkiye, IMF’den bugüne kadar 1.071 milyon Dolar fiyatında SDR rezervi almıştır (tahsisler, yapıldıkları tarihte geçerli kotalara nazaran verildiği için bugünkü kotayla karşılaştırarak hakkımız yenmiş üzere görülmemelidir.) Türkiye’nin IMF’deki kotası 4.659 milyon SDR’dir. Bu fiyat 9 Temmuz 2021 prestijiyle (1 SDR = 1,4247 olduğuna bakılırsa) 6.637 milyon Dolara eşittir.
IMF’nin kotaları toplamı 476.271 milyon SDR olduğuna bakılırsa Türkiye’nin toplam kotalardaki hissesi (4.659 / 476.271 = ) 0,98 (yüzde 1’e yakın) olmaktadır. Bu durumda Ağustos sonunda gerçekleştirilmesi planlanan SDR tahsislerinden Türkiye’ye düşecek hisse yaklaşık olarak (650 x 0.98 =) 6,4 milyar Dolar ötüründa olacak ve TCMB’nin rezervleri 6,4 milyar dolar artacaktır.” Eğilmez’in de tabir ettiği üzere bu para bir global katkı programı içerisinde bizim hesabımıza geçmiş olacak.
Liyakatin kaybolduğu, berbat idarenin etkilediği ve sonuç olarak 128 milyar doların akıbetinin hala net biçimde bilinmediği bu günlerde Merkez Bankası net rezervinin eksi 50 milyar dolarda seyrettiği anda ilaç üzere gelecek. halbuki daha birkaç yıl evvel meydanlarda daima “IMF bizden 5 milyar dolar borç istedi” diye söylerken, bugün geldiğimiz durum gerçek halimizi daha âlâ gösteriyor.
BÜTÇE DİSİPLİNİ NE SÖZ EDİYOR?
Hazine nakit gerçekleşmelerine bakılırsa bu yılın birinci yarısında gelirler yüzde 37,7 artışla 637,8 milyar liraya ulaştı. Buna karşılık faiz hariç masraflar yalnızca yüzde 17,5 artışla 601,6 milyar lirada kaldı. bu biçimdece geçen yılın birinci yarısında faiz hariç nakit istikrarı 48,7 milyar lira ekside iken bu yıl faiz hariç nakit istikrarı 36,2 milyar lira fazlaya döndü. Hazine nakit istikrarında geçen yılın birinci yarısına bakılırsa düzgünleşme toplamı 84,9 milyar liraya ulaşmış oldu. IMF programlarının birinci koşullarından olan bütçe disiplini bu yıl pandemi sürecinde bulunmasına karşın ülkemizde görülüyor. En son 2015 yılında faiz dışı istikrar 21,3 milyar fazla verdikten daha sonra bu yıla kadar faiz dışı istikrar daima ekside olmuştu. 2016 yılında -5,3 milyar lira, 2017 yılında -18,0 milyar lira, 2018 yılında -6,3 milyar lira, 2019 yılında -37,7 milyar lira açık veren faiz dışı nakit istikrarı 2020 yılı tamamında da -65,6 milyar açık vermişti. yıllar daha sonra Hazine nakit istikrarının yılın birinci yarısında da olsa 36,2 milyar lira fazla vermiş olması örtülü İMF programından öteki bir şey olamaz. Pandemi yılında bütçenin vatandaştan bu derece yüksek para toplamasına ve üst kademelerde ikili maaşların devam etmesine karşın bilhassa muhtaçlık sahiplerine ödemelerin yapılmadığından anlaşılıyor. Hazine garantili müteahhitlerin bile ödemelerini aldığı bir devirde bütçe disiplini bilhassa pandemi takviyelerinin yetersizliği ile oluşmuş durumda.
TEKLİFLER HARFİYEN UYGULANIYOR
CHP İstanbul Milletvekili Erdoğan Toprak, “IMF’ye 5 milyar dolar borç vermekten kelam eden Cumhurbaşkanı Erdoğan artık dört gözle IMF’den Türkiye’nin hissesine düşen 6,5 milyar doları bekliyor” dedi. Toprak, yaptığı değerlendirmede, “Hani 128 milyar dolar kasada duruyordu?” diye sordu.
Toprak’ın, iktidarın yüklü artırımlar, tasarruf önlemi paketleri ve kamu mallarının, kamu şirket ve topraklarının satışa çıkarılmasıyla aslında IMF programı uyguladığı açıklaması şu biçimde: “IMF 2009 global finansal krizinde olduğu üzere bu defa de COVID-19 salgınının üye ülkelerin ekonomilerindeki ve Merkez Bankası rezervlerindeki kayıplarını telafi için 650 milyar dolarlık bir karşılıksız fon kaynağı oluşturdu. Ülkelerin IMF nezdindeki çekme hakkı kotalarına nazaran bu para paylaştırılacak.
Türkiye’nin de IMF’deki özel çekiş hakkı çerçevesinde hissesine düşen fiyat 6,5 milyar dolar. IMF Liderinin deklare ettiğı takvime nazaran bu para, önümüzdeki ay Merkez Bankası kasasına girecek. Muhtemelen Cumhurbaşkanı çıkıp, rezervlerimizin 6,5 milyar dolar arttığını söyleyip, övünecek. halbuki 2008 yılına kadar IMF programını kesintisiz uygulayan AK Parti iktidarı, son senelerda IMF’ye olan borçların tümünün ödendiğini, Türkiye’nin IMF’ye borç verecek duruma geldiğini söylüyordu. Cumhurbaşkanı ‘IMF 5 milyar dolar istedi, bakanıma verin dedim’ diyordu.
IMF’nin Türkiye’den bu biçimde bir borç istediği de yok, iktidarın IMF’ye borç verecek 5 milyar doları da MB kasasında yok. Artık dört gözle ağustosta gelecek 6,5 milyar dolar hibeyi bekliyorlar. Şayet Cumhurbaşkanı hakikaten samimi ise çıksın ortaya ‘Ey IMF biz senin 6,5 milyar dolarını istemiyoruz’ desin. Bunu diyemeyecekleri üzere son birkaç aydan bu yana iktidar ve iktisat idaresi IMF’nin son Türkiye raporunda lisana getirdiği ihtarlar ve riskler çerçevesinde önerdiği IMF tavsiyelerini, tedbirleri örtülü bir biçimde uyguluyor. Elektriğe, doğalgaza yapılan yüklü artırımlar, kurumlar vergisinde, Özel Bağlantı, Motorlu Taşıtlar, Akaryakıt Tüketim vergilerinde yapılan yüklü artışların hepsi IMF tavsiyesi.
Cumhurbaşkanının kendisini hariç tutarak ilan ettiği, millete kemer sıktırma, fiyat artırımlarını düşük tutma, kamuya işçi alımlarını azaltma vb. kelamda tasarruf önlemleri de IMF’nin teklifleri. Artık kamudaki toplu kontratlarda ve memurlarla yapılacak artırım müzakerelerinde de maaş artışlarını yükselen enflasyona karşın, IMF’nin önerisi doğrultusunda epey düşük tutacaklar. Makine Kimya’nın, TEİAŞ’ın özelleştirilmesi, kıyılardaki kamu kampları ve toprakların, elde avuçta ne var ise satışa çıkartmanın gerisinde da IMF’ye hoş görünme var.
FED SWAP İMKANLARINDAN YARARLANAMAMIŞTIK
Corona virüsüne karşı birinci adım geçen yılın başında FED tarafınca açılan swap imkanı olmuştu. Türkiye bu swap sınırından ise yararlanamadı. Hem IMF’nin birebir vakitte FED’in ortaklaşa kurdukları nakit takviye sınırı için yapılan görüşmelere karşın Türkiye rezerv tercihinden dolayı swap imkanı elde edemedi. Rezervlerinin büyük kısmını satan, kalan kısmının da kıymetli kısmını altın olarak değiştirip o altınları da milletlerarası piyasadan çekmesi niçiniyle bu imkanı kullanma fırsatını kaybetmişti. Geçen yıl IMF için başvurmayı reddeden Türkiye, uzun mühlet FED ile swap çizgisi için görüşmüş ancak bir sonuç alamamıştı. ABD’nin Türkiye Büyükelçisi David Satterfield, Atlantik Konseyi’nin konut sahipliğinde düzenlenen online bir görüşmede, Fed ile Türkiye içindeki rastgele bir takas sınırı muahedesinin siyasi değil, finansal ve nakdî hususlara dayandığını söylemişti.
‘MADEM 128 MİLYAR KASADA IMF’YE ‘O PARAYI İSTEMEYİZ’ DESİNLER’
Ağustosta hür kalması beklenen ölçünün eritilen Merkez Bankası rezervlerine de katkı sağlayacağı açıklandı. CHP’li Erdoğan Toprak “128 milyar kasadaysa bu parayı istemediğimizi söylesinler” dedi. Hükümetin büyük bir umutla IMF fonunu beklediğini savunan Toprak şöyleki devam etti: Borç vermekten kelam ediyorlardı artık dört gözle 6.5 milyar doları bekliyorlar. Bir yandan da tasarruf paketleri, özelleştirmelerle IMF programı uyguluyorlar.
5 MİLYAR DOLAR İÇ SİYASETE GİTTİ PANDEMİ KESESİ KISILDI
IMF’nin ek kaynak arayışında olduğu 2013’te, üye ülke olan Türkiye 5 milyar dolarlık taahhütte bulundu. Lakin Ankara 5 milyar doları iç siyaset materyali haline getirince geri adım atan fon bu parayı kullanmadı. IMF geçen yıl Türkiye’yi swap listesinden de çıkardı. Kuruluşa katkı sağlanmayınca pandemi fonundan ayrılan dilim de küçüldü.
IMF’YE BORÇ VEREMEDİK LAKİN ÖRTÜLÜ PROGRAMLA PARA ALIYORUZ
senelerca IMF bizden borç istedi diye meydanlarda lisana getirdiğimiz slogana karşılık IMF bizden o parayı almadı. halbuki artık gözümüz kulağımız IMF’den gelecek olan 6,4 milyar dolarda. Yanlış siyasetlerle eksi rezerve düştüğümüz ve 128 milyar doları sattığımız periyotta IMF parası örtülü bütçe programı ile de desteklenmiş oluyor.
Ağustos ayında IMF global rezerv programı kapsamında üye ülkelerin covid19 salgını niçiniyle kaybettiği rezervlerini artırıcı bir programı devreye alıyor. Bu kapsamda Türkiye’ye de 6,4 milyar dolarlık net rezerv katkısı gelmiş olacak. Ekonomist ve öğretim vazifelisi Mahfi Eğilmez bu durumu şöyle söz ediyor: “IMF, Covid 19 salgının üye ülkelerin rezervlerinde yarattığı erimeleri gidermek, rezervleri destek etmek gayesiyle Ağustos ayında 650 milyar Dolar meblağında yeni bir SDR tahsisi yapmaya hazırlanmaktadır.
IMF Liderinin deklare ettiğına göre onay süreçlerinin tamamlanmasını izleyerek Ağustos sonuna kadar bu rezervler üye ülkelere IMF’deki kotalarıyla orantılı olarak dağıtılacaktır. Türkiye, IMF’den bugüne kadar 1.071 milyon Dolar fiyatında SDR rezervi almıştır (tahsisler, yapıldıkları tarihte geçerli kotalara nazaran verildiği için bugünkü kotayla karşılaştırarak hakkımız yenmiş üzere görülmemelidir.) Türkiye’nin IMF’deki kotası 4.659 milyon SDR’dir. Bu fiyat 9 Temmuz 2021 prestijiyle (1 SDR = 1,4247 olduğuna bakılırsa) 6.637 milyon Dolara eşittir.
IMF’nin kotaları toplamı 476.271 milyon SDR olduğuna bakılırsa Türkiye’nin toplam kotalardaki hissesi (4.659 / 476.271 = ) 0,98 (yüzde 1’e yakın) olmaktadır. Bu durumda Ağustos sonunda gerçekleştirilmesi planlanan SDR tahsislerinden Türkiye’ye düşecek hisse yaklaşık olarak (650 x 0.98 =) 6,4 milyar Dolar ötüründa olacak ve TCMB’nin rezervleri 6,4 milyar dolar artacaktır.” Eğilmez’in de tabir ettiği üzere bu para bir global katkı programı içerisinde bizim hesabımıza geçmiş olacak.
Liyakatin kaybolduğu, berbat idarenin etkilediği ve sonuç olarak 128 milyar doların akıbetinin hala net biçimde bilinmediği bu günlerde Merkez Bankası net rezervinin eksi 50 milyar dolarda seyrettiği anda ilaç üzere gelecek. halbuki daha birkaç yıl evvel meydanlarda daima “IMF bizden 5 milyar dolar borç istedi” diye söylerken, bugün geldiğimiz durum gerçek halimizi daha âlâ gösteriyor.
BÜTÇE DİSİPLİNİ NE SÖZ EDİYOR?
Hazine nakit gerçekleşmelerine bakılırsa bu yılın birinci yarısında gelirler yüzde 37,7 artışla 637,8 milyar liraya ulaştı. Buna karşılık faiz hariç masraflar yalnızca yüzde 17,5 artışla 601,6 milyar lirada kaldı. bu biçimdece geçen yılın birinci yarısında faiz hariç nakit istikrarı 48,7 milyar lira ekside iken bu yıl faiz hariç nakit istikrarı 36,2 milyar lira fazlaya döndü. Hazine nakit istikrarında geçen yılın birinci yarısına bakılırsa düzgünleşme toplamı 84,9 milyar liraya ulaşmış oldu. IMF programlarının birinci koşullarından olan bütçe disiplini bu yıl pandemi sürecinde bulunmasına karşın ülkemizde görülüyor. En son 2015 yılında faiz dışı istikrar 21,3 milyar fazla verdikten daha sonra bu yıla kadar faiz dışı istikrar daima ekside olmuştu. 2016 yılında -5,3 milyar lira, 2017 yılında -18,0 milyar lira, 2018 yılında -6,3 milyar lira, 2019 yılında -37,7 milyar lira açık veren faiz dışı nakit istikrarı 2020 yılı tamamında da -65,6 milyar açık vermişti. yıllar daha sonra Hazine nakit istikrarının yılın birinci yarısında da olsa 36,2 milyar lira fazla vermiş olması örtülü İMF programından öteki bir şey olamaz. Pandemi yılında bütçenin vatandaştan bu derece yüksek para toplamasına ve üst kademelerde ikili maaşların devam etmesine karşın bilhassa muhtaçlık sahiplerine ödemelerin yapılmadığından anlaşılıyor. Hazine garantili müteahhitlerin bile ödemelerini aldığı bir devirde bütçe disiplini bilhassa pandemi takviyelerinin yetersizliği ile oluşmuş durumda.
TEKLİFLER HARFİYEN UYGULANIYOR
CHP İstanbul Milletvekili Erdoğan Toprak, “IMF’ye 5 milyar dolar borç vermekten kelam eden Cumhurbaşkanı Erdoğan artık dört gözle IMF’den Türkiye’nin hissesine düşen 6,5 milyar doları bekliyor” dedi. Toprak, yaptığı değerlendirmede, “Hani 128 milyar dolar kasada duruyordu?” diye sordu.
Toprak’ın, iktidarın yüklü artırımlar, tasarruf önlemi paketleri ve kamu mallarının, kamu şirket ve topraklarının satışa çıkarılmasıyla aslında IMF programı uyguladığı açıklaması şu biçimde: “IMF 2009 global finansal krizinde olduğu üzere bu defa de COVID-19 salgınının üye ülkelerin ekonomilerindeki ve Merkez Bankası rezervlerindeki kayıplarını telafi için 650 milyar dolarlık bir karşılıksız fon kaynağı oluşturdu. Ülkelerin IMF nezdindeki çekme hakkı kotalarına nazaran bu para paylaştırılacak.
Türkiye’nin de IMF’deki özel çekiş hakkı çerçevesinde hissesine düşen fiyat 6,5 milyar dolar. IMF Liderinin deklare ettiğı takvime nazaran bu para, önümüzdeki ay Merkez Bankası kasasına girecek. Muhtemelen Cumhurbaşkanı çıkıp, rezervlerimizin 6,5 milyar dolar arttığını söyleyip, övünecek. halbuki 2008 yılına kadar IMF programını kesintisiz uygulayan AK Parti iktidarı, son senelerda IMF’ye olan borçların tümünün ödendiğini, Türkiye’nin IMF’ye borç verecek duruma geldiğini söylüyordu. Cumhurbaşkanı ‘IMF 5 milyar dolar istedi, bakanıma verin dedim’ diyordu.
IMF’nin Türkiye’den bu biçimde bir borç istediği de yok, iktidarın IMF’ye borç verecek 5 milyar doları da MB kasasında yok. Artık dört gözle ağustosta gelecek 6,5 milyar dolar hibeyi bekliyorlar. Şayet Cumhurbaşkanı hakikaten samimi ise çıksın ortaya ‘Ey IMF biz senin 6,5 milyar dolarını istemiyoruz’ desin. Bunu diyemeyecekleri üzere son birkaç aydan bu yana iktidar ve iktisat idaresi IMF’nin son Türkiye raporunda lisana getirdiği ihtarlar ve riskler çerçevesinde önerdiği IMF tavsiyelerini, tedbirleri örtülü bir biçimde uyguluyor. Elektriğe, doğalgaza yapılan yüklü artırımlar, kurumlar vergisinde, Özel Bağlantı, Motorlu Taşıtlar, Akaryakıt Tüketim vergilerinde yapılan yüklü artışların hepsi IMF tavsiyesi.
Cumhurbaşkanının kendisini hariç tutarak ilan ettiği, millete kemer sıktırma, fiyat artırımlarını düşük tutma, kamuya işçi alımlarını azaltma vb. kelamda tasarruf önlemleri de IMF’nin teklifleri. Artık kamudaki toplu kontratlarda ve memurlarla yapılacak artırım müzakerelerinde de maaş artışlarını yükselen enflasyona karşın, IMF’nin önerisi doğrultusunda epey düşük tutacaklar. Makine Kimya’nın, TEİAŞ’ın özelleştirilmesi, kıyılardaki kamu kampları ve toprakların, elde avuçta ne var ise satışa çıkartmanın gerisinde da IMF’ye hoş görünme var.
FED SWAP İMKANLARINDAN YARARLANAMAMIŞTIK
Corona virüsüne karşı birinci adım geçen yılın başında FED tarafınca açılan swap imkanı olmuştu. Türkiye bu swap sınırından ise yararlanamadı. Hem IMF’nin birebir vakitte FED’in ortaklaşa kurdukları nakit takviye sınırı için yapılan görüşmelere karşın Türkiye rezerv tercihinden dolayı swap imkanı elde edemedi. Rezervlerinin büyük kısmını satan, kalan kısmının da kıymetli kısmını altın olarak değiştirip o altınları da milletlerarası piyasadan çekmesi niçiniyle bu imkanı kullanma fırsatını kaybetmişti. Geçen yıl IMF için başvurmayı reddeden Türkiye, uzun mühlet FED ile swap çizgisi için görüşmüş ancak bir sonuç alamamıştı. ABD’nin Türkiye Büyükelçisi David Satterfield, Atlantik Konseyi’nin konut sahipliğinde düzenlenen online bir görüşmede, Fed ile Türkiye içindeki rastgele bir takas sınırı muahedesinin siyasi değil, finansal ve nakdî hususlara dayandığını söylemişti.