Samuag
New member
Ayşe Çınar / Ntv.com.tr
Dün gerçekleştirilen Marmara Denizi Hareket Planı Uyum Toplantısı’nın akabinde Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Marmara Denizi için acil hareket planını deklare etti. Buna nazaran Marmara Denizi’ni altı aydan uzun bir müddetdir istila eden müsilaj oluşumuyla gayret etmek için 21 unsurluk bir plan oluşturuldu.
Pekala, acil aksiyon planında alınan kararlar Marmara Denizi’ni kurtarmak için kâfi mi? İstanbul Üniversitesi İçsu Kaynakları İdaresi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Meriç Albay, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Temel Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yeşim Büyükateş, acil hareket planını Ntv.com.tr için kıymetlendirdi.
-Eylem planında alınan kararlar kâfi mi?
Mustafa Sarı: Tüm tarafların bir ortaya gelmesini bir acil aksiyon planı üzerinde mutabakatlarını ve hemen bunun uygulamaya ggeçilmesini talep eden birisiydim esasen. Bir hareket planında anlaşılmış olmasından dolayı mutlu oldum. Lakin metinler tesirlerini yazıldıkları yerden almazlar, uygulamadan alırlar. Uygulama nasıl olacak onu görmemiz lazım. Birinci etap olarak tüm tarafların bir ortaya gelmesi memnuniyet verici oldu.
Atıkların azaltılması tarafında, tarımı da içine alan bir yaklaşım kelam konusu. Büyün atıkların azaltılması, gemi atıklarının azaltılması, Marmara Denizi’nin eksiksiz bir müdafaa alanı olarak düşünülüyor olması vb. kararlar alındı. Bunların hepsi epey olumlu, olması gereken şeyler. Yarından itibaren yüzeylerde olan müsilaj kalıntılarıyla ilgili bir temizleme çalışması yapılacağı söylendi.
Yeşim Büyükateş: Bakan Kurum’un belirttiği 22 unsurluk tedbir planının içeriğini önemsiyoruz. Kısa ve uzun vadeli tahlil tekliflerini hakikat pahalandırmak gerekiyor. Sorunun önümüzdeki devirlerde de artarak devam etmemesi için yapılacak çalışmalar kurumsal ve ferdi olarak değerlendirilmeli. Hepimizin üzerine vazifeler düşüyor. Örneğin, havza idaresi, birer biyolojik arıtma sistemi üzere nazaranv yapan sulak alanların korunması, çok avcılık üzerine tahliller, kıyı erozyonunun önlenmesi, habitat kaybının engellenmesi, yağmur suyu ve evsel-kanalizasyon atık deşarjının ayrılması, doğal balıkçılıktan fazlaca pak balık yetiştiriciliğinin desteklenmesi kurumsal olarak Belediyeler, ilgili Bakanlıklar, STK’lar, meslek örgütleri, bilim insanlarının el birliği ile çalışmasıyla düzenlenebilir.
Ferdî olarak da bilhassa katı atık idaresinde halkın katkısı, biyolojik olarak parçalanabilen deterjanların kullanmasının desteklenmesi, etraf ve denizi müdafaa şuurunun yaygınlaştırılarak farkındalığın artırılması kıymetlidir. ötürüsıyla ekosistem sürdürülebilirliği ve ekonomik sürdürülebilirliğin bütünleşik olarak kıymetlendirilmesi gerekiyor.
-Bakan Kurum’un deklare ettiğı aksiyon planında birinci vakit içinderda 8 Haziran’dan itibaren deniz yüzeyinde temizleme çalışmaları yapılacağı açıklandı. Yüzey paklığı Marmara Denizi için kâfi mi? Yüzey paklığı Marmara’da neyi değiştirir?
Meriç Albay: Ben yüzeyin temizlenmesinin epey tesirli olacağını düşünmüyorum. Çürüyen unsurlar esasen üste geliyor. Tabanda külfet var. Organik unsur yükü tabanda aslına bakarsanız. Onlar çürüyünce üst çıkıyor. Değerli olan tabandaki gerecin azalması. Onlar azaldıkça yüzeyde de azalacaktır. Umarım vakit içinde tabanda de azaltmayı öngörüyorum. Benim araştırmalarıma nazaran yanlış hatırlamıyorsam İtalya’nın rekoru beş ay. Biz de yüzeyde aralıkta görülmeye başladı, 6 ayı geçmek üzere. Bu yüzden ben aslına bakarsanız artık vakit içinde azalacağını düşünüyorum. Bu kadar uzun süremez diye düşünüyorum. esasen tabanda azaldıkça, yüzeyde de azalacaktır. Bence yüzeyin temizlenmesine epeyce da gerek yok. Zira alan hayli büyük.
Mustafa Sarı: Orada bir kavram kaosu var. Müsilaj suyun yüzeyiyle otuz metre derinlik içinde oluşuyor. Bu oluşum hala devam ediyor ve onu temizlemek mümkün değil. Müsilajın son etabında birtakım modüllerinin fazlaca epeyce az bir kısmı deniz yüzebir daha çıkıyor ve birikiyor.
Bunların temizlenmesi krizi yönetmiş olmamıza yarayacak. Kıyılar, balıkçı barınaklarında, liman içlerinde birikiyor bunlar biliyorsunuz. Hatta 10 cm kalınlığa ulaşacak kadar bir katman haline geliyor. Bu daima suyu ısıtıyor, oksijeni azaltıyor, güneş ışığının suyun içine girmesini engelliyor. Bu durumda da müsilaj katmanının altında kalan canlı hayatı tehdit ediyor. Bu yüzden bu biriken katmanların alınmasının, temizlenmesinin doğal ki yararı olacaktır. Fakat büsbütün bir tahlil değil. Müsilajın ortadan kalkmasını büsbütün durduracak bir tahlil değil. Bununla hem görsellik düzelmiş olacak tıpkı vakitte hudutlu da olsa kıyıya yakın yerlerdeki canlı ömür üstündeki tesirleri bir parçacık da olsa azalmış olacak.
-Eylem planında yer alan öteki bir kıymetli husus bölgede bulunan tesislerin ileri biyolojik arıtma tesislerine dönüştürülmesi. İleri biyolojik arıtma tesisi nedir?
Meriç Albay: İleri biyolojik arıtmadan bahsedildiğini sanıyorum. Şayet yanlış hatırlamıyorsam Boğaz’daki şu anda derin deniz deşarjıyla verilen atıklar yüzde 80 civarında. Yani yüzde 20’si tam arıtım, yüzde 80’i derin deniz deşarjıyla denize veriliyor. Bunlara ileri biyolojik arıtma yapılarak verilmesi hayli kıymetli bir şey. aslına bakarsan olması gereken bu biçimde bir hareket planıydı.
Bence en kıymetli unsurda bu. Ön arıtım büsbütün ileri biyolojik arıtıma döndürülürse, denizde azot-fosfor karma kümesinin denize giren büyük bir kısmını azaltacaktır. Bu da organik husus birikiminin azaltılmasına yol açacaktır. Deniz üstündekilerin toplanmasından fazla ileri biyolojik arıtma tesislerinin yapılmasını daha fazlaca önemsiyorum.
Mustafa Sarı: Ön arıtma yapan tesisler Marmara için hiç kâfi değil. Ön arıtma aslına bakarsan arıtmamak demek aslında. Şu anda bizim yarıdan fazla atığımız hiç arıtılmadan Marmara Denizi’ne gidiyor. Bunun önüne geçmek için ileri arıtma sistemine sahip biyolojik arıtmalara muhtaçlık olduğunu biz daima vurgulamıştık. Bunun hareket planında yer alması memnuniyet verici.
Dereler vasıtasıyla da Marmara’ya gelen bir atık yükü var. Hareket planında bunun da artık engelleneceği açıklandı. Lakin bu nasıl önlenebilir? Nasıl bir çalışma yapılmalı?
Mustafa Sarı: Bunun için üç kademeli bir plan yapılmalı. Birincisi derelerdeki kirliliğin temel kaynaklarından birisi sanayi tesislerinden oraya atılan atıklar. Sanayi tesislerini sıkı kontrole doğal tutmak zorundasınız. Bu atıkları dereye bırakmasını engelleyeceksiniz. Cezaların artırılması gerekiyorsa artırılacak. Kontrollerin artırılması gerekiyorsa artırılacak. Şayet bununla ilgili sanayi kuruluşları arıtma tesisi yapmak konusunda düşünce çekiyorlarsa uygun finansman formları geliştirilmeli. Bu endüstriyel kirliliğin derelere ulaşmasını engellememiz lazım.
İkincisi tarımdan gelen yükler var. Yani gübre kullanması, çeşitli zehirlerin kullanması üzere, bunlar epeyce kirletiyor. Damla sulama sistemlerine geçip, basınçlı sulama sistemlerine geçip sulamada kullanılan suyla bu atıkların yıkanarak denize ulaşmasını engellemek üzere bir yaklaşım var sanıyorum aksiyon planında. Bu faydalı olsa da tek başına yetmez. bir daha sulak alanlarda, akan suların denize karıştıkları noktalarda sulak alanların güçlendirilmesi lazım. Bu sular denize ulaşmadan evvel fazla yükleri –azotu, fosforu- orada fiyatlar.
Üçüncüsü ise bu akarsuların etrafında epey sayıda yerleşim yerleri var. Köyler var küçük küçük. Bunların atıklarının belirli ölçüde arıtılarak akarsuya deşarjının yapılması gerekiyor. bu biçimde olursa akarsulardaki yükleri azaltmış oluruz.
Reaktif oksijen müsilaj için bir tahlil olabilir mi?
Meriç Albay: Bu üslup oksijenle tedavi üzere biroldukca formül var. Lakin ben bunların hepsini süreksiz tahlil olarak görüyorum. Küçük bir gölet olsa vs. bu biçim sistemler işe fayda. Büyük alanlarda asıl olan atığı kesmek.
Başka denizler için bir tehlike kelam konusu mu?
Mustafa Sarı: Müsilaj Akdeniz Havzasındaki denizlerin hepsinde görülen doğal bir olay. Doğal olmayan şuanda bu kadar ağır bir biçimde Marmara’da görülüyor olması. Ege’de müsilajı nazaranbiliriz, Karadeniz’de de gorebiliriz. Beklentimiz Marmara’daki üzere ağır bir müsilajın oralarda ulaşmayacağı istikametinde. Bunun sebebi müsilajın oluşmasını tetikleyen üç düzenekten en az birinin oralarda devre dışı kalıyor olması. Müsilaj
Marmara’da görülmedilk öncede vardı Ege’de. Fakat oradaki hayatı etkileyecek seviyede değildi. Şuanda da denizin yüzeyindeki akıntı niçiniyle taşınıyor Ege Denizi’ne. Elimizdeki bilgiler şu anda oradaki turizmi ya da balıkçılığı etkileyecek seviyede olmadığı istikametinde fakat takip etmemiz izlememiz lazım.
Karadeniz’e gelince buradan Karadeniz’e müsilajın taşınmasını beklemeyelim. Yüzeydeki akıntı epeyce az olarak aykırı akıntıya dönüşüp buradan Karadeniz’e sarfiyat. Ekseriyetle Karadeniz’den Marmara’ya bir akıntı var. aslına bakarsan Karadeniz’de de görülmesi olağan. Fakat ağırlaşmasını beklemiyoruz. Fakat bunları takip etmeliyiz.
[email protected]
Dün gerçekleştirilen Marmara Denizi Hareket Planı Uyum Toplantısı’nın akabinde Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Marmara Denizi için acil hareket planını deklare etti. Buna nazaran Marmara Denizi’ni altı aydan uzun bir müddetdir istila eden müsilaj oluşumuyla gayret etmek için 21 unsurluk bir plan oluşturuldu.
Pekala, acil aksiyon planında alınan kararlar Marmara Denizi’ni kurtarmak için kâfi mi? İstanbul Üniversitesi İçsu Kaynakları İdaresi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Meriç Albay, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Temel Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yeşim Büyükateş, acil hareket planını Ntv.com.tr için kıymetlendirdi.
-Eylem planında alınan kararlar kâfi mi?
Mustafa Sarı: Tüm tarafların bir ortaya gelmesini bir acil aksiyon planı üzerinde mutabakatlarını ve hemen bunun uygulamaya ggeçilmesini talep eden birisiydim esasen. Bir hareket planında anlaşılmış olmasından dolayı mutlu oldum. Lakin metinler tesirlerini yazıldıkları yerden almazlar, uygulamadan alırlar. Uygulama nasıl olacak onu görmemiz lazım. Birinci etap olarak tüm tarafların bir ortaya gelmesi memnuniyet verici oldu.
Atıkların azaltılması tarafında, tarımı da içine alan bir yaklaşım kelam konusu. Büyün atıkların azaltılması, gemi atıklarının azaltılması, Marmara Denizi’nin eksiksiz bir müdafaa alanı olarak düşünülüyor olması vb. kararlar alındı. Bunların hepsi epey olumlu, olması gereken şeyler. Yarından itibaren yüzeylerde olan müsilaj kalıntılarıyla ilgili bir temizleme çalışması yapılacağı söylendi.
Yeşim Büyükateş: Bakan Kurum’un belirttiği 22 unsurluk tedbir planının içeriğini önemsiyoruz. Kısa ve uzun vadeli tahlil tekliflerini hakikat pahalandırmak gerekiyor. Sorunun önümüzdeki devirlerde de artarak devam etmemesi için yapılacak çalışmalar kurumsal ve ferdi olarak değerlendirilmeli. Hepimizin üzerine vazifeler düşüyor. Örneğin, havza idaresi, birer biyolojik arıtma sistemi üzere nazaranv yapan sulak alanların korunması, çok avcılık üzerine tahliller, kıyı erozyonunun önlenmesi, habitat kaybının engellenmesi, yağmur suyu ve evsel-kanalizasyon atık deşarjının ayrılması, doğal balıkçılıktan fazlaca pak balık yetiştiriciliğinin desteklenmesi kurumsal olarak Belediyeler, ilgili Bakanlıklar, STK’lar, meslek örgütleri, bilim insanlarının el birliği ile çalışmasıyla düzenlenebilir.
Ferdî olarak da bilhassa katı atık idaresinde halkın katkısı, biyolojik olarak parçalanabilen deterjanların kullanmasının desteklenmesi, etraf ve denizi müdafaa şuurunun yaygınlaştırılarak farkındalığın artırılması kıymetlidir. ötürüsıyla ekosistem sürdürülebilirliği ve ekonomik sürdürülebilirliğin bütünleşik olarak kıymetlendirilmesi gerekiyor.
-Bakan Kurum’un deklare ettiğı aksiyon planında birinci vakit içinderda 8 Haziran’dan itibaren deniz yüzeyinde temizleme çalışmaları yapılacağı açıklandı. Yüzey paklığı Marmara Denizi için kâfi mi? Yüzey paklığı Marmara’da neyi değiştirir?
Meriç Albay: Ben yüzeyin temizlenmesinin epey tesirli olacağını düşünmüyorum. Çürüyen unsurlar esasen üste geliyor. Tabanda külfet var. Organik unsur yükü tabanda aslına bakarsanız. Onlar çürüyünce üst çıkıyor. Değerli olan tabandaki gerecin azalması. Onlar azaldıkça yüzeyde de azalacaktır. Umarım vakit içinde tabanda de azaltmayı öngörüyorum. Benim araştırmalarıma nazaran yanlış hatırlamıyorsam İtalya’nın rekoru beş ay. Biz de yüzeyde aralıkta görülmeye başladı, 6 ayı geçmek üzere. Bu yüzden ben aslına bakarsanız artık vakit içinde azalacağını düşünüyorum. Bu kadar uzun süremez diye düşünüyorum. esasen tabanda azaldıkça, yüzeyde de azalacaktır. Bence yüzeyin temizlenmesine epeyce da gerek yok. Zira alan hayli büyük.
Mustafa Sarı: Orada bir kavram kaosu var. Müsilaj suyun yüzeyiyle otuz metre derinlik içinde oluşuyor. Bu oluşum hala devam ediyor ve onu temizlemek mümkün değil. Müsilajın son etabında birtakım modüllerinin fazlaca epeyce az bir kısmı deniz yüzebir daha çıkıyor ve birikiyor.
Bunların temizlenmesi krizi yönetmiş olmamıza yarayacak. Kıyılar, balıkçı barınaklarında, liman içlerinde birikiyor bunlar biliyorsunuz. Hatta 10 cm kalınlığa ulaşacak kadar bir katman haline geliyor. Bu daima suyu ısıtıyor, oksijeni azaltıyor, güneş ışığının suyun içine girmesini engelliyor. Bu durumda da müsilaj katmanının altında kalan canlı hayatı tehdit ediyor. Bu yüzden bu biriken katmanların alınmasının, temizlenmesinin doğal ki yararı olacaktır. Fakat büsbütün bir tahlil değil. Müsilajın ortadan kalkmasını büsbütün durduracak bir tahlil değil. Bununla hem görsellik düzelmiş olacak tıpkı vakitte hudutlu da olsa kıyıya yakın yerlerdeki canlı ömür üstündeki tesirleri bir parçacık da olsa azalmış olacak.
-Eylem planında yer alan öteki bir kıymetli husus bölgede bulunan tesislerin ileri biyolojik arıtma tesislerine dönüştürülmesi. İleri biyolojik arıtma tesisi nedir?
Meriç Albay: İleri biyolojik arıtmadan bahsedildiğini sanıyorum. Şayet yanlış hatırlamıyorsam Boğaz’daki şu anda derin deniz deşarjıyla verilen atıklar yüzde 80 civarında. Yani yüzde 20’si tam arıtım, yüzde 80’i derin deniz deşarjıyla denize veriliyor. Bunlara ileri biyolojik arıtma yapılarak verilmesi hayli kıymetli bir şey. aslına bakarsan olması gereken bu biçimde bir hareket planıydı.
Bence en kıymetli unsurda bu. Ön arıtım büsbütün ileri biyolojik arıtıma döndürülürse, denizde azot-fosfor karma kümesinin denize giren büyük bir kısmını azaltacaktır. Bu da organik husus birikiminin azaltılmasına yol açacaktır. Deniz üstündekilerin toplanmasından fazla ileri biyolojik arıtma tesislerinin yapılmasını daha fazlaca önemsiyorum.
Mustafa Sarı: Ön arıtma yapan tesisler Marmara için hiç kâfi değil. Ön arıtma aslına bakarsan arıtmamak demek aslında. Şu anda bizim yarıdan fazla atığımız hiç arıtılmadan Marmara Denizi’ne gidiyor. Bunun önüne geçmek için ileri arıtma sistemine sahip biyolojik arıtmalara muhtaçlık olduğunu biz daima vurgulamıştık. Bunun hareket planında yer alması memnuniyet verici.
Dereler vasıtasıyla da Marmara’ya gelen bir atık yükü var. Hareket planında bunun da artık engelleneceği açıklandı. Lakin bu nasıl önlenebilir? Nasıl bir çalışma yapılmalı?
Mustafa Sarı: Bunun için üç kademeli bir plan yapılmalı. Birincisi derelerdeki kirliliğin temel kaynaklarından birisi sanayi tesislerinden oraya atılan atıklar. Sanayi tesislerini sıkı kontrole doğal tutmak zorundasınız. Bu atıkları dereye bırakmasını engelleyeceksiniz. Cezaların artırılması gerekiyorsa artırılacak. Kontrollerin artırılması gerekiyorsa artırılacak. Şayet bununla ilgili sanayi kuruluşları arıtma tesisi yapmak konusunda düşünce çekiyorlarsa uygun finansman formları geliştirilmeli. Bu endüstriyel kirliliğin derelere ulaşmasını engellememiz lazım.
İkincisi tarımdan gelen yükler var. Yani gübre kullanması, çeşitli zehirlerin kullanması üzere, bunlar epeyce kirletiyor. Damla sulama sistemlerine geçip, basınçlı sulama sistemlerine geçip sulamada kullanılan suyla bu atıkların yıkanarak denize ulaşmasını engellemek üzere bir yaklaşım var sanıyorum aksiyon planında. Bu faydalı olsa da tek başına yetmez. bir daha sulak alanlarda, akan suların denize karıştıkları noktalarda sulak alanların güçlendirilmesi lazım. Bu sular denize ulaşmadan evvel fazla yükleri –azotu, fosforu- orada fiyatlar.
Üçüncüsü ise bu akarsuların etrafında epey sayıda yerleşim yerleri var. Köyler var küçük küçük. Bunların atıklarının belirli ölçüde arıtılarak akarsuya deşarjının yapılması gerekiyor. bu biçimde olursa akarsulardaki yükleri azaltmış oluruz.
Reaktif oksijen müsilaj için bir tahlil olabilir mi?
Meriç Albay: Bu üslup oksijenle tedavi üzere biroldukca formül var. Lakin ben bunların hepsini süreksiz tahlil olarak görüyorum. Küçük bir gölet olsa vs. bu biçim sistemler işe fayda. Büyük alanlarda asıl olan atığı kesmek.
Başka denizler için bir tehlike kelam konusu mu?
Mustafa Sarı: Müsilaj Akdeniz Havzasındaki denizlerin hepsinde görülen doğal bir olay. Doğal olmayan şuanda bu kadar ağır bir biçimde Marmara’da görülüyor olması. Ege’de müsilajı nazaranbiliriz, Karadeniz’de de gorebiliriz. Beklentimiz Marmara’daki üzere ağır bir müsilajın oralarda ulaşmayacağı istikametinde. Bunun sebebi müsilajın oluşmasını tetikleyen üç düzenekten en az birinin oralarda devre dışı kalıyor olması. Müsilaj
Marmara’da görülmedilk öncede vardı Ege’de. Fakat oradaki hayatı etkileyecek seviyede değildi. Şuanda da denizin yüzeyindeki akıntı niçiniyle taşınıyor Ege Denizi’ne. Elimizdeki bilgiler şu anda oradaki turizmi ya da balıkçılığı etkileyecek seviyede olmadığı istikametinde fakat takip etmemiz izlememiz lazım.
Karadeniz’e gelince buradan Karadeniz’e müsilajın taşınmasını beklemeyelim. Yüzeydeki akıntı epeyce az olarak aykırı akıntıya dönüşüp buradan Karadeniz’e sarfiyat. Ekseriyetle Karadeniz’den Marmara’ya bir akıntı var. aslına bakarsan Karadeniz’de de görülmesi olağan. Fakat ağırlaşmasını beklemiyoruz. Fakat bunları takip etmeliyiz.
[email protected]