Professional
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Bakanlar Toplantısı daha sonrası yaptığı konuşmada “Ekonomik kurtuluş savaşı veriyoruz” açıklamasının akabinde dolar/TL 11,37 düzeylerinde başladığı salı gününde birkaç saat ortasında 13,45’i gördü.
Kurda yaşanan dalgalanmaları pahalandıran eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez “Türkiye, sabit kur rejimine mahsus olan devalüasyonun dalgalı kurda da olabileceğini bir kere daha kanıtlamış bulunuyor” dedi.
Mahfi Eğilmez, yazısında “Bu ortada ülkenin risk derecesini gösteren CDS primimiz de yükselmeye devam ediyor. Bugün prestijiyle Türkiye, dünyanın en riskli üç ülkesinden biri pozisyonunda bulunuyor (diğer ikisi Venezuela ve Arjantin.)” tabirlerine yer verdi.
Mahfi Eğilmez’in şahsi blog sayfasında yayımladığı yazının bir kısmı şöyleki:
Hükümet yetkilileri, bir müddetdir, faizleri düşürerek kuru yükseltmeye ve bu yolla ihracatı artırıp ithalatı düşürerek cari açığı kapatmaya dayalı yeni bir iktisat programını uygulamaya başladıklarını anlatıyorlar. Bu uygulama kararında cari açığın düşeceğini, kurun yüksekliğinin bir çeşit ithal ikamesi yaratarak yerli üretimi artıracağını savunuyorlar. Kurgulanan bu gelişme gerçekleşirse enflasyon üstündeki kur baskısı azalacak, sonuçta enflasyon düşecek. Kurun yükselişi ya da TL’nin dış bedel kaybı hükümetin bu modelinde tahlilin anahtarı olarak ortaya konuyor.
Piyasa temsilcileri bu hususta hükümetle birebir görüşü paylaşmıyor ve bu siyaset değişikliğinin iktisatta önemli meseleler yaratacağını düşünüyor. Finans bölümü temsilcileri kurdaki özgür yükselişin iktisatta yeni meseleler yaratacağını, dış borçların iç yükünü artıracağını, gerçek kesim temsilcileri ise kurdaki yükselişten takviye alarak yerli üretimi ithalat yerine ikame etmenin kısa müddette mümkün olmayacağını, bu ortada ithal girdi meblağlarının artmasının maliyetleri ve enflasyonu yükselteceğini öne sürüyorlar.
Kimin haklı olduğunu anlayabilmek için geçmişe bakmakta fayda var.
Türkiye, 2000’lere gelinceye kadar enflasyonun üzerinde faiz (reel faiz) uyguladı. Birebir periyotta TL’nin yabancı paralara karşı enflasyonun birkaç puan üzerinde kıymet kaybetmesine dayalı bir kur siyaseti kelam konusuydu. Bu siyasetin maksadı büyümeyi yüzde 5 ötüründaki potansiyel büyüme oranı, işsizliği doğal işsizlik dolaylarında tutmaktı. Ortalamalara nazaran bu siyaset gayelere yaklaştı diyebiliriz. Ne var ki bu siyaset cari açığı düşük (yüzde 2’ler) seviyesinde tutarken bütçe açığının yüzde 10’lar, enflasyonun da yüzde 70’ler ötüründa oluşmasının önüne geçemedi. Bu devri eleştiren iktisatçıların bir kısmı bu olayın arkasında yüksek faiz – düşük kur siyasetinin olduğunu ileri sürdüler.
2010 yılından 2021 yılına gelinceye kadar Türkiye, faiz konusunda kararsız siyasetler izledi, kimi vakit faizi yükseltti kimi vakit düşürdü, kimi vakit kurdaki yükselişten telaşa kapıldı, kimi vakit gelişmelere aldırmadı. Bu değişikliklerin arkasında bir iktisat siyaseti ya da yaklaşım olduğuna ait bir açıklama pek yapılmadı.
2021 yılının Eylül ayından başlayarak Merkez Bankası yüzde 19 olan siyaset faizini peş peşe evvel 18’e daha sonra 16’ya ve son olarak da 15’e düşürdü. Evvelce bu düşüşü enflasyondaki baz tesirli düşüş beklentisine bağlamış görünürken bu beklentinin gerçekleşmeyeceği anlaşıldığında bu defa çekirdek enflasyon vurgusunu ön plana çıkardı. Çekirdek enflasyonda da beklenen düşüş gerçekleşmeyince Merkez Bankası Lideri, bu defa faizi düşürerek kurun yükselmesine müsaade vereceklerini bunun cari açığı gerileteceğini ve bu yolla enflasyonda düşüş gerçekleşmesini beklediklerini deklare etti. Aslında kamuoyu hükümetin yeni iktisat siyasetinin bu türlü olduğunu da birinci sefer bu açıklamadan öğrendi. Merkez Bankası Liderinin bu açıklamaları daha sonradan hükümet yetkilileri tarafınca da lisana getirilmeye başlandı. Ne var ki rastgele bir iktisat siyaseti metninde yer almadığı için bu söylenenlerin sahiden bilerek izlenen bir siyaset mı yoksa ortaya çıkan sonuçlara nazaran uyumlandırılmış bir telaffuz mi olduğu konusu aydınlanmadı.
Uygulama başladığından bu yana TCMB siyaset faizi üç kere düşürüldü. Bu düşüşler daha sonrasında USD/TL kurundaki yükseliş hızlandı, TÜFE de artışını sürdürdü (Aşağıdaki tabloda MB Faizi TCMB sitesinden, USD/TL kurları https://piyasa.paratic.com/ dan ve TÜFE oranları TÜİK’den alındı.)
TCMB, Eylül’den bu yana faizi üç sefer düşürmüş. Kur bu vakitte yüzde 38 ötüründa artmış, enflasyonda ne kadar artış olduğunu 3 Aralık Cuma günü öğreneceğiz. Tıpkı müddette 10 yıllık tahvillerin faizi yüzde 14,5 oranında yükselmiş. Bir öteki deyişle Merkez Bankası’nın faizi düşürmesi Devlet Tahvillerinin faizini düşürmek bir yana yükseltmiş. Elimizdeki son cari istikrar verisi Eylül ayına ilişkin olsa da bu kurlarla cari açığın düşmesini beklemek yanlış olmaz. Zira yükselen kurlar ihracatı artırırken ithalatı da düşürür. Ne var ki bu gelişme ihracatta daha fazla malı daha ucuza satarken ithalatta daha az malı daha değerli almamızla sonuçlanır. Ticaret hadlerine bakınca o denli olduğu da görülüyor aslına bakarsanız. Öte yandan ihracatçı ve ithalatçı bu kadar oynak kurlarla ne teklif verebilir ne de teklif alabilir.
Bu yeni program çerçevesinde eski bir telaffuzun daima yenidenlanması kelam konusu: ‘Faiz niye enflasyon sonuçtur.’ Buna ek olarak ‘kurun yükselmesinin istihdamı artıracağı’ ve ‘fahiş fiyat artışıyla uğraş edileceği’ telaffuzları de var. Bütün bu açıklamalar aslına bakarsan kurdaki artış niçiniyle ürkmüş bulunan piyasada yeterliden uyguna endişe yarattığı için USD/TL kuru birkaç saat ortasında yüzde 7 ötüründa bedel kaybetti. Türkiye, sabit kur rejimine mahsus olan devalüasyonun dalgalı kurda da olabileceğini bir defa daha kanıtlamış bulunuyor.
Bu ortada ülkenin risk derecesini gösteren CDS primimiz de yükselmeye devam ediyor. Bugün prestijiyle Türkiye, dünyanın en riskli üç ülkesinden biri pozisyonunda bulunuyor (diğer ikisi Venezuela ve Arjantin.)
Kurda yaşanan dalgalanmaları pahalandıran eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez “Türkiye, sabit kur rejimine mahsus olan devalüasyonun dalgalı kurda da olabileceğini bir kere daha kanıtlamış bulunuyor” dedi.
Mahfi Eğilmez, yazısında “Bu ortada ülkenin risk derecesini gösteren CDS primimiz de yükselmeye devam ediyor. Bugün prestijiyle Türkiye, dünyanın en riskli üç ülkesinden biri pozisyonunda bulunuyor (diğer ikisi Venezuela ve Arjantin.)” tabirlerine yer verdi.
Mahfi Eğilmez’in şahsi blog sayfasında yayımladığı yazının bir kısmı şöyleki:
Hükümet yetkilileri, bir müddetdir, faizleri düşürerek kuru yükseltmeye ve bu yolla ihracatı artırıp ithalatı düşürerek cari açığı kapatmaya dayalı yeni bir iktisat programını uygulamaya başladıklarını anlatıyorlar. Bu uygulama kararında cari açığın düşeceğini, kurun yüksekliğinin bir çeşit ithal ikamesi yaratarak yerli üretimi artıracağını savunuyorlar. Kurgulanan bu gelişme gerçekleşirse enflasyon üstündeki kur baskısı azalacak, sonuçta enflasyon düşecek. Kurun yükselişi ya da TL’nin dış bedel kaybı hükümetin bu modelinde tahlilin anahtarı olarak ortaya konuyor.
Piyasa temsilcileri bu hususta hükümetle birebir görüşü paylaşmıyor ve bu siyaset değişikliğinin iktisatta önemli meseleler yaratacağını düşünüyor. Finans bölümü temsilcileri kurdaki özgür yükselişin iktisatta yeni meseleler yaratacağını, dış borçların iç yükünü artıracağını, gerçek kesim temsilcileri ise kurdaki yükselişten takviye alarak yerli üretimi ithalat yerine ikame etmenin kısa müddette mümkün olmayacağını, bu ortada ithal girdi meblağlarının artmasının maliyetleri ve enflasyonu yükselteceğini öne sürüyorlar.
Kimin haklı olduğunu anlayabilmek için geçmişe bakmakta fayda var.
Türkiye, 2000’lere gelinceye kadar enflasyonun üzerinde faiz (reel faiz) uyguladı. Birebir periyotta TL’nin yabancı paralara karşı enflasyonun birkaç puan üzerinde kıymet kaybetmesine dayalı bir kur siyaseti kelam konusuydu. Bu siyasetin maksadı büyümeyi yüzde 5 ötüründaki potansiyel büyüme oranı, işsizliği doğal işsizlik dolaylarında tutmaktı. Ortalamalara nazaran bu siyaset gayelere yaklaştı diyebiliriz. Ne var ki bu siyaset cari açığı düşük (yüzde 2’ler) seviyesinde tutarken bütçe açığının yüzde 10’lar, enflasyonun da yüzde 70’ler ötüründa oluşmasının önüne geçemedi. Bu devri eleştiren iktisatçıların bir kısmı bu olayın arkasında yüksek faiz – düşük kur siyasetinin olduğunu ileri sürdüler.
2010 yılından 2021 yılına gelinceye kadar Türkiye, faiz konusunda kararsız siyasetler izledi, kimi vakit faizi yükseltti kimi vakit düşürdü, kimi vakit kurdaki yükselişten telaşa kapıldı, kimi vakit gelişmelere aldırmadı. Bu değişikliklerin arkasında bir iktisat siyaseti ya da yaklaşım olduğuna ait bir açıklama pek yapılmadı.
2021 yılının Eylül ayından başlayarak Merkez Bankası yüzde 19 olan siyaset faizini peş peşe evvel 18’e daha sonra 16’ya ve son olarak da 15’e düşürdü. Evvelce bu düşüşü enflasyondaki baz tesirli düşüş beklentisine bağlamış görünürken bu beklentinin gerçekleşmeyeceği anlaşıldığında bu defa çekirdek enflasyon vurgusunu ön plana çıkardı. Çekirdek enflasyonda da beklenen düşüş gerçekleşmeyince Merkez Bankası Lideri, bu defa faizi düşürerek kurun yükselmesine müsaade vereceklerini bunun cari açığı gerileteceğini ve bu yolla enflasyonda düşüş gerçekleşmesini beklediklerini deklare etti. Aslında kamuoyu hükümetin yeni iktisat siyasetinin bu türlü olduğunu da birinci sefer bu açıklamadan öğrendi. Merkez Bankası Liderinin bu açıklamaları daha sonradan hükümet yetkilileri tarafınca da lisana getirilmeye başlandı. Ne var ki rastgele bir iktisat siyaseti metninde yer almadığı için bu söylenenlerin sahiden bilerek izlenen bir siyaset mı yoksa ortaya çıkan sonuçlara nazaran uyumlandırılmış bir telaffuz mi olduğu konusu aydınlanmadı.
Uygulama başladığından bu yana TCMB siyaset faizi üç kere düşürüldü. Bu düşüşler daha sonrasında USD/TL kurundaki yükseliş hızlandı, TÜFE de artışını sürdürdü (Aşağıdaki tabloda MB Faizi TCMB sitesinden, USD/TL kurları https://piyasa.paratic.com/ dan ve TÜFE oranları TÜİK’den alındı.)
TCMB, Eylül’den bu yana faizi üç sefer düşürmüş. Kur bu vakitte yüzde 38 ötüründa artmış, enflasyonda ne kadar artış olduğunu 3 Aralık Cuma günü öğreneceğiz. Tıpkı müddette 10 yıllık tahvillerin faizi yüzde 14,5 oranında yükselmiş. Bir öteki deyişle Merkez Bankası’nın faizi düşürmesi Devlet Tahvillerinin faizini düşürmek bir yana yükseltmiş. Elimizdeki son cari istikrar verisi Eylül ayına ilişkin olsa da bu kurlarla cari açığın düşmesini beklemek yanlış olmaz. Zira yükselen kurlar ihracatı artırırken ithalatı da düşürür. Ne var ki bu gelişme ihracatta daha fazla malı daha ucuza satarken ithalatta daha az malı daha değerli almamızla sonuçlanır. Ticaret hadlerine bakınca o denli olduğu da görülüyor aslına bakarsanız. Öte yandan ihracatçı ve ithalatçı bu kadar oynak kurlarla ne teklif verebilir ne de teklif alabilir.
Bu yeni program çerçevesinde eski bir telaffuzun daima yenidenlanması kelam konusu: ‘Faiz niye enflasyon sonuçtur.’ Buna ek olarak ‘kurun yükselmesinin istihdamı artıracağı’ ve ‘fahiş fiyat artışıyla uğraş edileceği’ telaffuzları de var. Bütün bu açıklamalar aslına bakarsan kurdaki artış niçiniyle ürkmüş bulunan piyasada yeterliden uyguna endişe yarattığı için USD/TL kuru birkaç saat ortasında yüzde 7 ötüründa bedel kaybetti. Türkiye, sabit kur rejimine mahsus olan devalüasyonun dalgalı kurda da olabileceğini bir defa daha kanıtlamış bulunuyor.
Bu ortada ülkenin risk derecesini gösteren CDS primimiz de yükselmeye devam ediyor. Bugün prestijiyle Türkiye, dünyanın en riskli üç ülkesinden biri pozisyonunda bulunuyor (diğer ikisi Venezuela ve Arjantin.)