Professional
New member
HAVA ASAL
Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF), 23 Temmuz’da yayımladığı son raporda Türkiye iktisadının kredi genişlemesi belirtileri taşıdığını deklare etti. Ayrıyeten milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, gelişen ülke bankalarının varlık riskleri ile ilgili hazırladığı raporda Nijerya’dan daha sonra varlık risklerinin en çok artmasının beklendiği ikinci ülke olarak Türkiye’yi öngördüklerini belirtti.
Temmuz ayının birinci haftası Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Kredi Garanti Fonu dayanaklı iki yeni sistemin hayata geçeceğini belirtmişti.
Tüm bu gelişmelerin alt metnini Borsa İstanbul eski İdare Konseyi Lideri ve Genel Müdürü ekonomist İbrahim M. Turhan KARAR’a yorumladı.
İbrahim M. Turhan
“ALLAH’IN SEVDİĞİ KULUYMUŞUZ Kİ PİYASALAR BAYRAM TATİLİNDEYDİ”
Enteresan bir şey oldu. Allah’ın sevdiği kuluyuz herbiçimde. Memleketler arası piyasalar bizim tatil olduğumuz gün baya sert bir düşüş yaşadı lakin daha sonra toparlandı. Biz bundan tatil olmamız niçiniyle etkilenmedik. Bu sallantıdan kurtulmamız bir şey söz etmez önümüzde ağır bir biçimde duran meseleler var.
YÜKSEK ENFLASYON EN KIYMETLİ SORUN
Önümüzde duran en kıymetli ve çözülmemiş olan sorun; yüksek enflasyondur. Enflasyon daha da artacak. Eylül ayına kadar enflasyonda yüzde 20 seviyelerini nazaranceğiz. 2.5 puanlık bir artış bekliyorum.
BÜYÜMEYE DEVAM LAKİN SÜRATTE AZALMA YAŞANACAK
Bu yüksek enflasyonla bir arada iktisadi faaliyette bakılırsace bir yavaşlama olacak. Yıllık olarak biz yüksek büyüme görmeye devam edeceğiz lakin bununla birlikte yükseliş ivmesini de kaybedecek. Şöyle düşünün; bir araçtasınız araç saatte 120 km süratle gidiyor. daha sonra aracın suratı saatte 60 km’ye düşüyor. Ancak araç ilerlemeye devam ediyor. Bizde de büyüme bu biçimde olacak. Türkiye için bir öteki risk de bankaların sıkıntılı kredileri. Bu sorun son vakit içinderda gündeme sık sık gelmeye başladı. O önemli bir sorun. Hem iktisat birebir vakitte siyasi risk olan bu iki büyük sorun çözülmemiş vaziyette duruyor.
KÜÇÜK VE ORTABOY İŞLETMELERDE ÖNEMLİ SININTI VAR
Finans Ensitüsü’nün kredi genişlemesi beklediğine dair açıklamasını Türkiye’nin ithalat sayıları desteklemiyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 87’nin üstünde o denli bir kredi genişlemesi olsa ithalat bu kadar sonlu kalmaz. O genişlemeyi ithalat sayılarında da görürüz. Küçük ve orta uzunluk işletmelerde önemli bir problem var. Büyük işletmeler durumlarını yönetim ediyorlar fakat küçük ve orta uzunluk işletmelerde eza var.
HÜKÜMET KGF’YE MECBUR FAKAT O DA BÜYÜK BİR SARMAL
Ayrıyeten pandemi niçiniyle bir süre hükümet şirketleri kredi vererek destekledi. Kredilerin geri ödeme devirleri yaklaştı. ötürüsıyla hem bu küçük ve orta uzunluk işletmeler kendilerini toparlamadan çektikleri kredilerin geri ödemesi ile karşı karşıya kalacak. Bu işletmeler kredilerini nasıl ödeyecek? Bu ortada inşaat bölümünde bir duraklama var.
Dolaysıyla bunların tesiriyle hükümet KGF (Kredi Garanti Fonu) gibisi bir kredi genişlemesini gündeme getirebilir. Bu değerli bir risktir. niye risk diyorum? Aslında KGF iktisat için gerekli bir şey. Lakin bu kredi genişlemesi olduğu anda ithalat artacak. Bu da dövize talebi artıracak. Dövize talep birlikteinde fiyat artışını da getirecek. Türkiye’nin döviz sorunu ise hala çözülebilmiş değil. Bakın bir süre evvel BOTAŞ Merkez Bankası’ndan döviz satın aldı. Piyasadan almaya kalksa 200 milyar dolarlık dövizi talebi kurda büyük bir hareket yaratabileceğinden tasa edildi. Satıcı yok zira. Demek ki dövize talep olduğu vakit kur artacak.
Yani kredi genişlemesinin bu biçimde bir risk oluşturması kelam konusu. Kredi genişlemesi ayrıyeten tüketim harcamalarını artıracağı için esasen yüzde 20’lere çıkmasını öngördüğümüz enflasyon üzerinde ek bir ateşleyici tesir yaratacaktır. Artan enflasyon da dönüp yeniden döviz kurunu artıracak.
TÜRK İKTİSADI ŞEYTAN ÜÇGENİNE HAPSOLMUŞ DURUMDA
ötürüsıyla Türkiye iktisadı bir kıskaca yakalanmış durumda. Sayın Cumhurbaşkanı bir konuşmasında ekonomiyi kur, enflasyon, faiz parantezine sıkıştırmaya çalışıyorlar dedi. Aslında 2018’den bu yana izlenen siyasetlerle şahsen hükümet ekonomiyi kredi büyümesi, cari açık, kur artışı, enflasyon, şeytan üçgenine hapsetmiş vaziyette. Yani Türkiye’nin önünde iktisat açısından açmaz durum kelam konusudur. Ekonomiyi canlandırmak için gerekli düzenek işlemiyor. Zira bankalarda önemli problemler var. Bu problemleri çözecek yapısal ıslahatlar yapılmıyor. Türkiye’ye sermaye girişi sağlanamıyor.
Dolaysıyla bankaların bu kredi genişlemesi sistemi kendi kendine piyasa dinamikleri içerisinde sağlıklı bir biçimde çalışmıyor. Hükümetin yaptığı müdahaleler ise enflasyonu, cari açığı ve kuru artırıyor. Dolaysıyla önümüzde ‘kırk katır mı kırk satır mı?’ seçeneği var. Ne yazık ki hükümetin izlediği siyasetler Türkiye’yi bu biçimde bir açmaza sıkıştırdı. Tüm bunların tesirini bu yılın sonunda bir daha sonraki yılın başında bakılırsaceğiz.
Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF), 23 Temmuz’da yayımladığı son raporda Türkiye iktisadının kredi genişlemesi belirtileri taşıdığını deklare etti. Ayrıyeten milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, gelişen ülke bankalarının varlık riskleri ile ilgili hazırladığı raporda Nijerya’dan daha sonra varlık risklerinin en çok artmasının beklendiği ikinci ülke olarak Türkiye’yi öngördüklerini belirtti.
Temmuz ayının birinci haftası Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Kredi Garanti Fonu dayanaklı iki yeni sistemin hayata geçeceğini belirtmişti.
Tüm bu gelişmelerin alt metnini Borsa İstanbul eski İdare Konseyi Lideri ve Genel Müdürü ekonomist İbrahim M. Turhan KARAR’a yorumladı.
İbrahim M. Turhan
“ALLAH’IN SEVDİĞİ KULUYMUŞUZ Kİ PİYASALAR BAYRAM TATİLİNDEYDİ”
Enteresan bir şey oldu. Allah’ın sevdiği kuluyuz herbiçimde. Memleketler arası piyasalar bizim tatil olduğumuz gün baya sert bir düşüş yaşadı lakin daha sonra toparlandı. Biz bundan tatil olmamız niçiniyle etkilenmedik. Bu sallantıdan kurtulmamız bir şey söz etmez önümüzde ağır bir biçimde duran meseleler var.
YÜKSEK ENFLASYON EN KIYMETLİ SORUN
Önümüzde duran en kıymetli ve çözülmemiş olan sorun; yüksek enflasyondur. Enflasyon daha da artacak. Eylül ayına kadar enflasyonda yüzde 20 seviyelerini nazaranceğiz. 2.5 puanlık bir artış bekliyorum.
BÜYÜMEYE DEVAM LAKİN SÜRATTE AZALMA YAŞANACAK
Bu yüksek enflasyonla bir arada iktisadi faaliyette bakılırsace bir yavaşlama olacak. Yıllık olarak biz yüksek büyüme görmeye devam edeceğiz lakin bununla birlikte yükseliş ivmesini de kaybedecek. Şöyle düşünün; bir araçtasınız araç saatte 120 km süratle gidiyor. daha sonra aracın suratı saatte 60 km’ye düşüyor. Ancak araç ilerlemeye devam ediyor. Bizde de büyüme bu biçimde olacak. Türkiye için bir öteki risk de bankaların sıkıntılı kredileri. Bu sorun son vakit içinderda gündeme sık sık gelmeye başladı. O önemli bir sorun. Hem iktisat birebir vakitte siyasi risk olan bu iki büyük sorun çözülmemiş vaziyette duruyor.
KÜÇÜK VE ORTABOY İŞLETMELERDE ÖNEMLİ SININTI VAR
Finans Ensitüsü’nün kredi genişlemesi beklediğine dair açıklamasını Türkiye’nin ithalat sayıları desteklemiyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 87’nin üstünde o denli bir kredi genişlemesi olsa ithalat bu kadar sonlu kalmaz. O genişlemeyi ithalat sayılarında da görürüz. Küçük ve orta uzunluk işletmelerde önemli bir problem var. Büyük işletmeler durumlarını yönetim ediyorlar fakat küçük ve orta uzunluk işletmelerde eza var.
HÜKÜMET KGF’YE MECBUR FAKAT O DA BÜYÜK BİR SARMAL
Ayrıyeten pandemi niçiniyle bir süre hükümet şirketleri kredi vererek destekledi. Kredilerin geri ödeme devirleri yaklaştı. ötürüsıyla hem bu küçük ve orta uzunluk işletmeler kendilerini toparlamadan çektikleri kredilerin geri ödemesi ile karşı karşıya kalacak. Bu işletmeler kredilerini nasıl ödeyecek? Bu ortada inşaat bölümünde bir duraklama var.
Dolaysıyla bunların tesiriyle hükümet KGF (Kredi Garanti Fonu) gibisi bir kredi genişlemesini gündeme getirebilir. Bu değerli bir risktir. niye risk diyorum? Aslında KGF iktisat için gerekli bir şey. Lakin bu kredi genişlemesi olduğu anda ithalat artacak. Bu da dövize talebi artıracak. Dövize talep birlikteinde fiyat artışını da getirecek. Türkiye’nin döviz sorunu ise hala çözülebilmiş değil. Bakın bir süre evvel BOTAŞ Merkez Bankası’ndan döviz satın aldı. Piyasadan almaya kalksa 200 milyar dolarlık dövizi talebi kurda büyük bir hareket yaratabileceğinden tasa edildi. Satıcı yok zira. Demek ki dövize talep olduğu vakit kur artacak.
Yani kredi genişlemesinin bu biçimde bir risk oluşturması kelam konusu. Kredi genişlemesi ayrıyeten tüketim harcamalarını artıracağı için esasen yüzde 20’lere çıkmasını öngördüğümüz enflasyon üzerinde ek bir ateşleyici tesir yaratacaktır. Artan enflasyon da dönüp yeniden döviz kurunu artıracak.
TÜRK İKTİSADI ŞEYTAN ÜÇGENİNE HAPSOLMUŞ DURUMDA
ötürüsıyla Türkiye iktisadı bir kıskaca yakalanmış durumda. Sayın Cumhurbaşkanı bir konuşmasında ekonomiyi kur, enflasyon, faiz parantezine sıkıştırmaya çalışıyorlar dedi. Aslında 2018’den bu yana izlenen siyasetlerle şahsen hükümet ekonomiyi kredi büyümesi, cari açık, kur artışı, enflasyon, şeytan üçgenine hapsetmiş vaziyette. Yani Türkiye’nin önünde iktisat açısından açmaz durum kelam konusudur. Ekonomiyi canlandırmak için gerekli düzenek işlemiyor. Zira bankalarda önemli problemler var. Bu problemleri çözecek yapısal ıslahatlar yapılmıyor. Türkiye’ye sermaye girişi sağlanamıyor.
Dolaysıyla bankaların bu kredi genişlemesi sistemi kendi kendine piyasa dinamikleri içerisinde sağlıklı bir biçimde çalışmıyor. Hükümetin yaptığı müdahaleler ise enflasyonu, cari açığı ve kuru artırıyor. Dolaysıyla önümüzde ‘kırk katır mı kırk satır mı?’ seçeneği var. Ne yazık ki hükümetin izlediği siyasetler Türkiye’yi bu biçimde bir açmaza sıkıştırdı. Tüm bunların tesirini bu yılın sonunda bir daha sonraki yılın başında bakılırsaceğiz.