A
admin
Guest
James Webb Uzay Teleskobu Fırlatıldı. Pekala Artık Webb’i Neler Bekliyor?
NASA’nın yeni uzay teleskobu James Webb, geçtiğimiz günlerde nihayet göklere yükseldi, fakat merakla beklenen bilim misyonuna başlaması biraz vakit alacak.
10 milyar dolarlık James Webb Uzay Teleskobu, 25 Aralık’ta Fransız Guyanası’ndan bir Ariane 5 roketi ile fırlatıldı ve erken kozmosu, yakındaki ötegezegenleri ve daha fazlasını incelemek için uzun vakittir ertelenen, potansiyel olarak cihana bakış açımızı değiştirebilecek bir vazifeye başladı. Lakin teleskop grubu üyelerinin (ve geri kalanımızın) sabırlı olması gerekecek zira Webb’in çalışmaya başlamadan evvel yapacak hayli işi var.
Teleskop, gezegenimizden Mars istikametinde 1,5 milyon kilometre uzaklıkta yerçekimsel olarak kararlı bir nokta olan Güneş-Dünya Lagrange Noktası 2‘ye (L2) yöneliyor. Webb’in oraya ulaşması yaklaşık 1 ay sürecek ve yol boyunca teleskop için bir epey heyecan ve telaş verici durum oluşabilecek.
Webb şimdiden birkaç kıymetli dönüm noktasına imza attı. Örneğin, kalkıştan yaklaşık yarım saat daha sonra güneş panellerini açtı ve güneşten gelen enerjiyi emmeye başladı. Ve geçtiğimiz gece, büyük teleskop kendisini L2 rotasına sokan 65 dakikalık epeyce değerli bir motor yakma süreci gerçekleştirdi.
Aşağıda, şu ana kadar atılan büyük adımların kısa bir özeti ve teleskobun önünde duran nazaranvler yer alıyor. Verilen vakit çizelgelerinin yaklaşık kıymetler olduğunu belirtmekte yarar var; Webb takım üyeleri, konuşlandırma planının esnek olduğunu vurguluyor, bu niçinle saatler ve tarihler biraz değişebilir yahut kimi şeyler alışılmadık görünebilir.
Fırlatmadan bir gün daha sonra Webb, işleyicileriyle irtibatı daha da kolaylaştırmak için yüksek çıkarlı antenini Dünya’ya hakikat döndürdü. Bundan bir gün daha sonra uzay aracı, yörüngesini L2’ye hakikat güzelleştirmek için diğer bir motor yakma süreci gerçekleştirdi. Fırlatmadan üç gün daha sonraysa, Webb’in kızılötesi teleskopu ve aygıtlarını soğuk tutmak için tasarlanmış beş katmanlı bir yapı olan devasa güneş kalkanını tutan palet indirilecek.
Kalkanın beş katmanının her biri, büsbütün uzatıldığında yaklaşık bir tenis kortu boyutunda, yani şu anda çalışır durumdaki rastgele bir roketin yük yapısına sığmayacak kadar geniş. Bu niçinle, güneş kalkanı kompakt bir konfigürasyonda fırlatıldı ve açılması gerekiyor.
Bu açılma süreci inanılmaz derecede karmaşık bir müddetçten oluşuyor. NASA’nın Ekim ayında yayınladığı “29 Days on the Edge” isimli görüntüsünde yetkililerinin dediğine göre, güneş kalkanı yapısı 140 özgür bırakma sistemine, 70 menteşe düzeneğine, 400 makaraya, 90 kabloya ve sekiz yerleştirme motoruna sahip ve beş katmanın düzgün çalışması için bunların hepsinin planlandığı üzere açılması gerekiyor.
Kollayıcı kaplama, fırlatmadan beş gün daha sonra güneş kalkanından çıkacak ve bir gün daha sonra direkleri uzayacak. Güneş kalkanı kurulumunun, kalkıştan sekiz gün daha sonra tamamlanması gerekiyor, bu noktada grup üyeleri odaklarını optiklere kaydırmaya başlayacak.
Fırlatmadan yaklaşık 10 gün daha sonra Webb, 0,74 metre genişliğindeki ikincil aynasını uzatacak; bu, derin uzay fotonlarının teleskopun aygıtlarına giderken çarpacağı ikinci yüzey olduğu için bu biçimde isimlendiriliyor.
çabucak sonrasında Webb’in 6,5 m genişliğindeki birincil aynasının parlama vakti gelecek. 18 altıgen modülden oluşan bu ayna, güneş kalkanı üzere katlanmış olarak fırlatıldı. Fırlatmadan on iki ila 13 gün daha sonra, aynanın iki yan “kanadı” uzayacak ve yerine kilitlenerek yüzeye tam boyutunu verecek.
Bu noktada, Webb son konfigürasyonuna ulaşmış olacak. Devasa gözlemevi amacına iki haftadan biraz daha uzun bir süre daha sonra varacak ve fırlatmadan 29 gün daha sonra diğer bir motor yakma süreci gerçekleştirerek farklı bir dizi hızlandırma prosedürünün başlayacağı L2 yörüngesine girecek.
Örneğin, fırlatmadan iki ila üç ay daha sonra takım, birincil ayna modüllerini tek bir ışık toplama yüzeyi olarak hareket edecek biçimde hizalayacak. Aynanın 150 nanometre hassasiyette harika olması gerektiğinden dolayı bunun zahmetli ve vakit alıcı bir iş olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Karşılaştırma için belirtmek gerekirse; bir yaprak kağıt yaklaşık 100.000 nanometre kalınlığındadır.
NASA’nın Greenbelt, Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Webb Yardımcı Kıdemli Proje Bilimcisi Jonathan Gardner‘ın Space.com’a bu ayın daha erken devirlerinde şöyleki söylemişti: “Bilim insanlarımızdan biri, aynaları inanılmaz derecede hassas bir biçimde sıraladığımız için, bu aynaları çimlerin büyümesinden sözün tam manasıyla daha yavaş hareket ettirdiğimizi hesapladı.“
Bu yavaş hareket gerçekleşirken takım, Webb’in dört bilimsel aracını da test edecek ve ayarlayacak. Bu da zahmetli bir müddetç olacak ve amaç, fırlatmadan altı ay daha sonra sistemli bilim operasyonlarına başlamak.
Gardner, “Haziran ayının sonunu bekliyoruz” diyor.
Webb’in müşahede müddeti, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu’nda olduğu üzere, hakem değerlendirmesiyle seçilen çeşitli projelere bölünecek. Gardner, Webb projelerinin birinci yılının şimdiden seçildiğini, bu niçinle yeni gözlemevinin, kullanıma hazır olur olmaz çalışmaya başlayacağını söylüyor…
NASA’nın yeni uzay teleskobu James Webb, geçtiğimiz günlerde nihayet göklere yükseldi, fakat merakla beklenen bilim misyonuna başlaması biraz vakit alacak.
10 milyar dolarlık James Webb Uzay Teleskobu, 25 Aralık’ta Fransız Guyanası’ndan bir Ariane 5 roketi ile fırlatıldı ve erken kozmosu, yakındaki ötegezegenleri ve daha fazlasını incelemek için uzun vakittir ertelenen, potansiyel olarak cihana bakış açımızı değiştirebilecek bir vazifeye başladı. Lakin teleskop grubu üyelerinin (ve geri kalanımızın) sabırlı olması gerekecek zira Webb’in çalışmaya başlamadan evvel yapacak hayli işi var.
Teleskop, gezegenimizden Mars istikametinde 1,5 milyon kilometre uzaklıkta yerçekimsel olarak kararlı bir nokta olan Güneş-Dünya Lagrange Noktası 2‘ye (L2) yöneliyor. Webb’in oraya ulaşması yaklaşık 1 ay sürecek ve yol boyunca teleskop için bir epey heyecan ve telaş verici durum oluşabilecek.
Webb şimdiden birkaç kıymetli dönüm noktasına imza attı. Örneğin, kalkıştan yaklaşık yarım saat daha sonra güneş panellerini açtı ve güneşten gelen enerjiyi emmeye başladı. Ve geçtiğimiz gece, büyük teleskop kendisini L2 rotasına sokan 65 dakikalık epeyce değerli bir motor yakma süreci gerçekleştirdi.
Aşağıda, şu ana kadar atılan büyük adımların kısa bir özeti ve teleskobun önünde duran nazaranvler yer alıyor. Verilen vakit çizelgelerinin yaklaşık kıymetler olduğunu belirtmekte yarar var; Webb takım üyeleri, konuşlandırma planının esnek olduğunu vurguluyor, bu niçinle saatler ve tarihler biraz değişebilir yahut kimi şeyler alışılmadık görünebilir.
Fırlatmadan bir gün daha sonra Webb, işleyicileriyle irtibatı daha da kolaylaştırmak için yüksek çıkarlı antenini Dünya’ya hakikat döndürdü. Bundan bir gün daha sonra uzay aracı, yörüngesini L2’ye hakikat güzelleştirmek için diğer bir motor yakma süreci gerçekleştirdi. Fırlatmadan üç gün daha sonraysa, Webb’in kızılötesi teleskopu ve aygıtlarını soğuk tutmak için tasarlanmış beş katmanlı bir yapı olan devasa güneş kalkanını tutan palet indirilecek.
Kalkanın beş katmanının her biri, büsbütün uzatıldığında yaklaşık bir tenis kortu boyutunda, yani şu anda çalışır durumdaki rastgele bir roketin yük yapısına sığmayacak kadar geniş. Bu niçinle, güneş kalkanı kompakt bir konfigürasyonda fırlatıldı ve açılması gerekiyor.
Bu açılma süreci inanılmaz derecede karmaşık bir müddetçten oluşuyor. NASA’nın Ekim ayında yayınladığı “29 Days on the Edge” isimli görüntüsünde yetkililerinin dediğine göre, güneş kalkanı yapısı 140 özgür bırakma sistemine, 70 menteşe düzeneğine, 400 makaraya, 90 kabloya ve sekiz yerleştirme motoruna sahip ve beş katmanın düzgün çalışması için bunların hepsinin planlandığı üzere açılması gerekiyor.
Kollayıcı kaplama, fırlatmadan beş gün daha sonra güneş kalkanından çıkacak ve bir gün daha sonra direkleri uzayacak. Güneş kalkanı kurulumunun, kalkıştan sekiz gün daha sonra tamamlanması gerekiyor, bu noktada grup üyeleri odaklarını optiklere kaydırmaya başlayacak.
Fırlatmadan yaklaşık 10 gün daha sonra Webb, 0,74 metre genişliğindeki ikincil aynasını uzatacak; bu, derin uzay fotonlarının teleskopun aygıtlarına giderken çarpacağı ikinci yüzey olduğu için bu biçimde isimlendiriliyor.
çabucak sonrasında Webb’in 6,5 m genişliğindeki birincil aynasının parlama vakti gelecek. 18 altıgen modülden oluşan bu ayna, güneş kalkanı üzere katlanmış olarak fırlatıldı. Fırlatmadan on iki ila 13 gün daha sonra, aynanın iki yan “kanadı” uzayacak ve yerine kilitlenerek yüzeye tam boyutunu verecek.
Bu noktada, Webb son konfigürasyonuna ulaşmış olacak. Devasa gözlemevi amacına iki haftadan biraz daha uzun bir süre daha sonra varacak ve fırlatmadan 29 gün daha sonra diğer bir motor yakma süreci gerçekleştirerek farklı bir dizi hızlandırma prosedürünün başlayacağı L2 yörüngesine girecek.
Örneğin, fırlatmadan iki ila üç ay daha sonra takım, birincil ayna modüllerini tek bir ışık toplama yüzeyi olarak hareket edecek biçimde hizalayacak. Aynanın 150 nanometre hassasiyette harika olması gerektiğinden dolayı bunun zahmetli ve vakit alıcı bir iş olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Karşılaştırma için belirtmek gerekirse; bir yaprak kağıt yaklaşık 100.000 nanometre kalınlığındadır.
NASA’nın Greenbelt, Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Webb Yardımcı Kıdemli Proje Bilimcisi Jonathan Gardner‘ın Space.com’a bu ayın daha erken devirlerinde şöyleki söylemişti: “Bilim insanlarımızdan biri, aynaları inanılmaz derecede hassas bir biçimde sıraladığımız için, bu aynaları çimlerin büyümesinden sözün tam manasıyla daha yavaş hareket ettirdiğimizi hesapladı.“
Bu yavaş hareket gerçekleşirken takım, Webb’in dört bilimsel aracını da test edecek ve ayarlayacak. Bu da zahmetli bir müddetç olacak ve amaç, fırlatmadan altı ay daha sonra sistemli bilim operasyonlarına başlamak.
Gardner, “Haziran ayının sonunu bekliyoruz” diyor.
Webb’in müşahede müddeti, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu’nda olduğu üzere, hakem değerlendirmesiyle seçilen çeşitli projelere bölünecek. Gardner, Webb projelerinin birinci yılının şimdiden seçildiğini, bu niçinle yeni gözlemevinin, kullanıma hazır olur olmaz çalışmaya başlayacağını söylüyor…