Professional
New member
Cumhurbaşkanı Erdoğan evvelki gün Adana’da yaptığı konuşmada “Küresel güç, mal, hizmet meblağları fahiş oranlarda arttığı biçimde bunları 3’te 1’i, 5’te 1’i oranında yansıtarak vatandaşlarımızı koruyoruz” dedi.
Evvel bir tespiti yapalım: Global güç fiyatları artıyor mu? Artıyorsa ne kadar arttı?
Petrol fiyatı artık 80 doların üzerinde. Doğal gaz fiyatı da artık 6 dolar düzeylerinde seyrediyor.
Geçen yıl pandemi ile birlikte dünya varlık meblağları adeta yere çakılmıştı. Petrol fiyatı da bir orta 20 doların altına düşmesine karşın 2020 yılında ortalama 40-45 dolar aralığında seyretti. Şu anda fiyatlar petrolde yüzde 100 artış göstermiş oldu.
Doğal gazda da misal durum var. Geçen yıl 1,6 dolara kadar düşen doğal gaz meblağları 2020 yılını yaklaşık 2,20 dolar ortalama ile kapattı. Şu anda fiyatlar 6,0 dolar düzeyinde olduğuna bakılırsa burada da yüzde 160 bir artış yaşandı diyebiliriz.
Düzgün fakat bu artışlar geçen yılın fiyatları. Yani herkes konuta kapanmış ve ekonomiler durmuştu.
Biraz eskiye gidelim: 2008 haziran ayında doğal gaz fiyatları 8-9 dolar bandından 12,8 dolara yükseliyor. Hatta Nisan 2008-Temmuz 2008 içinde ortalama doğal gaz fiyatı 11,5 dolar oluyor. bir daha Nisan 2008-Temmuz 2008 içinde petrol meblağları da 127,1 dolar seviyesinde gerçekleşiyor. (Bu ortada birkaç günlük olsa da petrol fiyatları 145 doları görüyor)
Lakin o günlerde 1 dolar 1,25 TL civarında süreç görüyordu.
Dolar bazında 2008 yılına nazaran nerede ise yarı yarıya daha düşük fiyatlarda olan doğal gaz ve petrol meblağlarında vatandaşı neye sanki karşı koruyoruz?
Tablodan da görüleceği üzere fiyat artışları dolar bazında değil, TL bazında gerçekleşmiştir. Yani Türkiye’de güç meblağlarının yüksekliği yurtdışı piyasalara bağlı bir artıştan fazla TL’nin kıymet kaybı ile alakalıdır.
Türk Halkı, Merkez Bankası üzerine yapılan tartışmalardan alın da, demokrasiden-kurumların işleyişinin zedelenmesine kadar giden yolda paha kaybeden TL’nin faturasını ödemek zorunda kalmaktadır.
TL’NİN DEĞE KAYIP SÜRECİ
2008-09 global ekonomik krizle birlikte faiz indirimi ile nakdî genişlemeye giden ABD Merkez Bankası 2013 daha sonrası bu siyasetini değiştirmeye başladı. Buna bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerin para üniteleri de bir bedel kaybetme sürecine girdiler.
2015 sonuna hakikat ve 2016 ocak ayında nerede ise her ülke para ünitesi dolar karşısında 3 yıllık paha kaybında doruklar yaşadı. İşte o tarihlerde oluşan durum şöyleydi:
Son 5 yılda 1 dolar almak için ödenen TL fiyatı yüzde 200 civarında artış gösterirken, bu değişim Brezilya Realinde yüzde 33’de kalmıştır. halbukiki Brezilya’da da Bolsonaro liderliğinde mal güvenliğinin gereğince bile olmadığını bizim Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu lisana getirmişti.
Şahap Kavcıoğlu’nun gördüğü ekonomik tabloyu yatırımcılar görmemiş ve Brezilya Reali 2016 yılına bakılırsa son 5 yılda yalnızca yüzde 33 paha kaybetmiştir.
Trump ile birlikte nakdî genişleme ve düşük faiz siyasetine bir daha dönen FED ile birlikte global para üniteleri çoklukla kıymetlerini korumuş oldular. Rus Rublesi yüzde 10 kıymet kazanırken, Güney Afrıka Randı bile 5 yıl öncesine bakılırsa dolar karşısında daha bedelli durumda bulunmaktadır.
Uygun ancak TL niye bu kadar bedel kaybında liderliğe gidiyor? Arjantin Pesosu haricinde emsal ülkeler içinde açık orta niye TL paha kaybında liderlik koltuğunda yerini kimseye bırakmıyor?
Bir vakit içinder BRICS ülkelerinden daha sonrasında Türkiye’nin ismi geçiyordu. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika daha sonrası Türkiye bu ülkelerle kıyas edilirdi. Artık niye kıyas bile edilemez noktaya geldik?
ADIM ADIM KIYMET KAYBI
Daha 5 yıl evvel, yani 2016 başında 1 dolar 3,0 TL ederken birebir tarihlerde 1 dolar 4 Brezilya Reali ediyordu. Lakin 2016 sonuna geldiğimizde artık 1 dolar 3,50 TL’den süreç görürken 1 dolar 3,25 Brezilya Reali ediyordu.
2016 yılında ne oldu da TL kıymet kaybının fitili ateşlendi?
A-) Birinci farklılaşma hareketi Mayıs 2016’da yaşandı. Türkiye yüzde 49 oy alan Başbakanı yüzde sıfır (0) oylu Başbakan ile değişince bu durum derhal fiyatlara yansıdı. Dolar/TL derhal 2,78’den bir daha 3,0 lira sonuna geldi.
B-) 15 Temmuz FETÖ hain darbe teşebbüsü ve daha sonrasındası (21 Temmuz) ilan edilen OHAL yalnızca bir kaç günlük kur hareketine niye olmuş lakin akabinde çabucak piyasalar istikrara kavuşmuştu. Hakikaten 14 Temmuz günü 2,90’lardan kapanan piyasa 20 Temmuz günü 3,09’a kadar çıkmış fakat akabinde ağustos ortasında süreçler bir daha 2,92’lere kadar gerilemişti.
Ancak ne oldu ise Ekim ayı ile başlayan ve tekrar da durmayan bir TL bedel kaybı süreci yaşandı. Ağustos 2016’da 2,92’den süreç goren $/TL kuru ekim ayında 3,0 lira hududunu geçmiş ve ocak 2017’de artık 3,90 liranın da üzerine çıkmıştı.
OHAL uygulamasını yalnızca FETÖ ile gayrette kullanacağını ilan eden Cumhurbaşkanı ve Başbakan’a karşın, maalesef uygulamada OHAL her alanda baskı aracı haline dönmüş ve birinci vakit içinderda TL’yi vurur olmuştu.
2017 Cumhurbaşkanı Sistemi Referandumu ve akabinde gelen Cumhurbaşkanı-Merkez Bankası çatışması adeta TL’yi erittikçe eritti.
örneğin 2018 Şubat ayında 3,80 düzeyinden süreç bakılırsan Dolar/TL, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trabzon’da yaptığı konuşma daha sonrası 7,2’ye kadar tırmanış gösterdi.
128 MİLYAR DOLARA KARŞIN
Türkiye birinci Başkanlık seçimini yapmış ve akabinde Merkez Bankası rahat bir nefes alarak faizleri yüzde 25’e kadar çekmişti. Bu sürecin sonunda bir daha istikrara oturmaya başlayan $/TL artık 5,2’lerin bile gerisine düşmüştü.
Lakin lokal seçimler yaklaşıyor ve içeride mali genişlemeye dayalı krediler verilmeye başlanmıştı. Tam da bu vakitte SWAP süreçleri eşliğinde MİLLETİN DÖVİZİ bir daha MİLLETE satılmaya başlanmış ve kur baskılanmak istenmişti.
2019 Mart ayında başlayan bu kısır döngülü süreçlerle 128 milyar dolar eritilmiş fakat dolar/TL bir türlü durmamıştı. Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya “Laf dinlemiyor” denilerek vazifeden alınmış ve faizler süratle indirilerek piyasa adeta krediye boğulmuştu. Gerçekten 128 milyar dolarlık döviz satışına karşın kurlar durdurulamamış ve dolar artık 8,50 liradan paha buluyordu.
Naci Ağbal ile 6,90’a kadar gerileyen kur bugün artık 8,95 ila adeta dünya liderliğinde rakip tanımaz noktaya gelmiş oldu.
PAHALILIK TL’DEN ÖTÜRÜ
Bugün Türkiye bilhassa ithal eserler olmak üzere büyük bir pahalılık yaşıyor. Bu pahalılıkta ise temel niye TL’nin dünya’da liderliğe varan paha kaybından geliyor.
1994 ve 2001 krizlerinden bile daha bedelsiz hale gelmiş olan TL’nin bu hali Türk Halkına da artırım olarak geri dönüş yapıyor. Ucuzluk için birinci evvelarden biri de TL’nin bu değersizliğinden kurtarılması gerekliliğidir.
Evvel bir tespiti yapalım: Global güç fiyatları artıyor mu? Artıyorsa ne kadar arttı?
Petrol fiyatı artık 80 doların üzerinde. Doğal gaz fiyatı da artık 6 dolar düzeylerinde seyrediyor.
Geçen yıl pandemi ile birlikte dünya varlık meblağları adeta yere çakılmıştı. Petrol fiyatı da bir orta 20 doların altına düşmesine karşın 2020 yılında ortalama 40-45 dolar aralığında seyretti. Şu anda fiyatlar petrolde yüzde 100 artış göstermiş oldu.
Doğal gazda da misal durum var. Geçen yıl 1,6 dolara kadar düşen doğal gaz meblağları 2020 yılını yaklaşık 2,20 dolar ortalama ile kapattı. Şu anda fiyatlar 6,0 dolar düzeyinde olduğuna bakılırsa burada da yüzde 160 bir artış yaşandı diyebiliriz.
Düzgün fakat bu artışlar geçen yılın fiyatları. Yani herkes konuta kapanmış ve ekonomiler durmuştu.
Biraz eskiye gidelim: 2008 haziran ayında doğal gaz fiyatları 8-9 dolar bandından 12,8 dolara yükseliyor. Hatta Nisan 2008-Temmuz 2008 içinde ortalama doğal gaz fiyatı 11,5 dolar oluyor. bir daha Nisan 2008-Temmuz 2008 içinde petrol meblağları da 127,1 dolar seviyesinde gerçekleşiyor. (Bu ortada birkaç günlük olsa da petrol fiyatları 145 doları görüyor)
Lakin o günlerde 1 dolar 1,25 TL civarında süreç görüyordu.
Dolar bazında 2008 yılına nazaran nerede ise yarı yarıya daha düşük fiyatlarda olan doğal gaz ve petrol meblağlarında vatandaşı neye sanki karşı koruyoruz?
Tablodan da görüleceği üzere fiyat artışları dolar bazında değil, TL bazında gerçekleşmiştir. Yani Türkiye’de güç meblağlarının yüksekliği yurtdışı piyasalara bağlı bir artıştan fazla TL’nin kıymet kaybı ile alakalıdır.
Türk Halkı, Merkez Bankası üzerine yapılan tartışmalardan alın da, demokrasiden-kurumların işleyişinin zedelenmesine kadar giden yolda paha kaybeden TL’nin faturasını ödemek zorunda kalmaktadır.
TL’NİN DEĞE KAYIP SÜRECİ
2008-09 global ekonomik krizle birlikte faiz indirimi ile nakdî genişlemeye giden ABD Merkez Bankası 2013 daha sonrası bu siyasetini değiştirmeye başladı. Buna bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerin para üniteleri de bir bedel kaybetme sürecine girdiler.
2015 sonuna hakikat ve 2016 ocak ayında nerede ise her ülke para ünitesi dolar karşısında 3 yıllık paha kaybında doruklar yaşadı. İşte o tarihlerde oluşan durum şöyleydi:
Son 5 yılda 1 dolar almak için ödenen TL fiyatı yüzde 200 civarında artış gösterirken, bu değişim Brezilya Realinde yüzde 33’de kalmıştır. halbukiki Brezilya’da da Bolsonaro liderliğinde mal güvenliğinin gereğince bile olmadığını bizim Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu lisana getirmişti.
Şahap Kavcıoğlu’nun gördüğü ekonomik tabloyu yatırımcılar görmemiş ve Brezilya Reali 2016 yılına bakılırsa son 5 yılda yalnızca yüzde 33 paha kaybetmiştir.
Trump ile birlikte nakdî genişleme ve düşük faiz siyasetine bir daha dönen FED ile birlikte global para üniteleri çoklukla kıymetlerini korumuş oldular. Rus Rublesi yüzde 10 kıymet kazanırken, Güney Afrıka Randı bile 5 yıl öncesine bakılırsa dolar karşısında daha bedelli durumda bulunmaktadır.
Uygun ancak TL niye bu kadar bedel kaybında liderliğe gidiyor? Arjantin Pesosu haricinde emsal ülkeler içinde açık orta niye TL paha kaybında liderlik koltuğunda yerini kimseye bırakmıyor?
Bir vakit içinder BRICS ülkelerinden daha sonrasında Türkiye’nin ismi geçiyordu. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika daha sonrası Türkiye bu ülkelerle kıyas edilirdi. Artık niye kıyas bile edilemez noktaya geldik?
ADIM ADIM KIYMET KAYBI
Daha 5 yıl evvel, yani 2016 başında 1 dolar 3,0 TL ederken birebir tarihlerde 1 dolar 4 Brezilya Reali ediyordu. Lakin 2016 sonuna geldiğimizde artık 1 dolar 3,50 TL’den süreç görürken 1 dolar 3,25 Brezilya Reali ediyordu.
2016 yılında ne oldu da TL kıymet kaybının fitili ateşlendi?
A-) Birinci farklılaşma hareketi Mayıs 2016’da yaşandı. Türkiye yüzde 49 oy alan Başbakanı yüzde sıfır (0) oylu Başbakan ile değişince bu durum derhal fiyatlara yansıdı. Dolar/TL derhal 2,78’den bir daha 3,0 lira sonuna geldi.
B-) 15 Temmuz FETÖ hain darbe teşebbüsü ve daha sonrasındası (21 Temmuz) ilan edilen OHAL yalnızca bir kaç günlük kur hareketine niye olmuş lakin akabinde çabucak piyasalar istikrara kavuşmuştu. Hakikaten 14 Temmuz günü 2,90’lardan kapanan piyasa 20 Temmuz günü 3,09’a kadar çıkmış fakat akabinde ağustos ortasında süreçler bir daha 2,92’lere kadar gerilemişti.
Ancak ne oldu ise Ekim ayı ile başlayan ve tekrar da durmayan bir TL bedel kaybı süreci yaşandı. Ağustos 2016’da 2,92’den süreç goren $/TL kuru ekim ayında 3,0 lira hududunu geçmiş ve ocak 2017’de artık 3,90 liranın da üzerine çıkmıştı.
OHAL uygulamasını yalnızca FETÖ ile gayrette kullanacağını ilan eden Cumhurbaşkanı ve Başbakan’a karşın, maalesef uygulamada OHAL her alanda baskı aracı haline dönmüş ve birinci vakit içinderda TL’yi vurur olmuştu.
2017 Cumhurbaşkanı Sistemi Referandumu ve akabinde gelen Cumhurbaşkanı-Merkez Bankası çatışması adeta TL’yi erittikçe eritti.
örneğin 2018 Şubat ayında 3,80 düzeyinden süreç bakılırsan Dolar/TL, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trabzon’da yaptığı konuşma daha sonrası 7,2’ye kadar tırmanış gösterdi.
128 MİLYAR DOLARA KARŞIN
Türkiye birinci Başkanlık seçimini yapmış ve akabinde Merkez Bankası rahat bir nefes alarak faizleri yüzde 25’e kadar çekmişti. Bu sürecin sonunda bir daha istikrara oturmaya başlayan $/TL artık 5,2’lerin bile gerisine düşmüştü.
Lakin lokal seçimler yaklaşıyor ve içeride mali genişlemeye dayalı krediler verilmeye başlanmıştı. Tam da bu vakitte SWAP süreçleri eşliğinde MİLLETİN DÖVİZİ bir daha MİLLETE satılmaya başlanmış ve kur baskılanmak istenmişti.
2019 Mart ayında başlayan bu kısır döngülü süreçlerle 128 milyar dolar eritilmiş fakat dolar/TL bir türlü durmamıştı. Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya “Laf dinlemiyor” denilerek vazifeden alınmış ve faizler süratle indirilerek piyasa adeta krediye boğulmuştu. Gerçekten 128 milyar dolarlık döviz satışına karşın kurlar durdurulamamış ve dolar artık 8,50 liradan paha buluyordu.
Naci Ağbal ile 6,90’a kadar gerileyen kur bugün artık 8,95 ila adeta dünya liderliğinde rakip tanımaz noktaya gelmiş oldu.
PAHALILIK TL’DEN ÖTÜRÜ
Bugün Türkiye bilhassa ithal eserler olmak üzere büyük bir pahalılık yaşıyor. Bu pahalılıkta ise temel niye TL’nin dünya’da liderliğe varan paha kaybından geliyor.
1994 ve 2001 krizlerinden bile daha bedelsiz hale gelmiş olan TL’nin bu hali Türk Halkına da artırım olarak geri dönüş yapıyor. Ucuzluk için birinci evvelarden biri de TL’nin bu değersizliğinden kurtarılması gerekliliğidir.