Professional
New member
Yatırım fonu, yatırımcıların birikimlerinin yatırım araçlarında kıymetlendirilmek üzere bir havuz içerisinde toplanması ve profesyonel yöneticiler tarafınca yönetilmesi temeline dayalı faaliyet gösteren bir kurum olarak tanımlanıyor.
Yatırım fonları, halktan topladıkları paralar karşılığı senedi, tahvil, bono üzere finansal araçlardan ve değerli madenlerden oluşan portföyleri yönetiyorlar. Güzel Gelir Yönetici Ortağı Serra Eren Sarıoğlu ve Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun son dönemim en tanınan yatırım araçlarından olan fonlar ile ilgili merak edilenleri hurriyet.com.tr’ye anlattı. İşte merak edilen her şey…
1-Fon yatırımının avantajları nelerdir? Hangi yatırımcı profiline sahip şahıslara, fon yatırımını tavsiye edersiniz?
Düzgün Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Fonlar, piyasalar konusunda uzman profesyoneller tarafınca yönetilir. Bu da sizin hangi hisseyi alayım, artık satmak için hakikat vakit mı üzere sorularla daima bu işle ilgilenmeniz gerekliliğini ortadan kaldırır.
Fonlar size çeşitlendirme imkanı sağlar. bu biçimdelikle, farklı yatırım araçlarına paranızı yatırarak riski dağıtırsınız. Pay senetleri, , tahvil, eurobond, petrol, yabancı paylar üzere enstrümanlara yatırım yapma imkanı bulursunuz.
Tahvillerin kupon ödemeleri, payların kar hissesi ödemeleri ile uğraşmak zorunda kalmazsınız. Bu işleri sizin için fon yöneticisi yapar.
Likidite avantajı vardır. Yabancı pay senedi ve yabancı borçlanma araçları fonları üzere özellikli fonlar haricinde birfazlaca fonda valör 1 gündür. Bunun için fonun izahnamesine bakmanızı öneririm. Bu durum size acil nakde gereksiniminiz olduğunda kolaylık sağlar.
Âlâ Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun: Bugün bildiğimiz yatırım fonlarının tarihi 100 yıl kadar geriye sarfiyat. Bugün global ölçekte portföy idare şirketlerinin yönettiği varlıklar 100 trilyon doları aşmışken bunun 65 trilyon üzere değerli kısmı yatırım fonlarından oluşur. ötürüsıyla, şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki gelişmiş ülkelerde yatırımcıların çeşitli avantajları niçiniyle hayli ilgi gösterdikleri bir yatırım aracıdır fonlar.
Bizde, birden çok faktör niçiniyle yatırım fonları bilhassa son iki yılda önemli biçimde ilgi görmüştür. Bu gelişmede yatırım fonlarının çeşitli avantajlarının rol oynadığını görmekteyiz. Öncelikle şunu söylemekte fayda görüyorum, bütün yatırımcıların küçük olsun büyük ölçekli olsun, fazlaca farklı ihtiyaç ve stratejilerine uygun bir yatırım fonu bulunabilir.
Yatırım Fonlarının en temel avantajı profesyonel takım tarafınca yönetilerek, rekabetçi bir ortamda getiri arayışlarıdır. Burada, bilhassa kâfi donanım ve vakte sahip olmayan tasarruf sahiplerinin, bilhassa bilgi ve deneyim sahibi olmadıkları alanda yatırım yapmayı düşündüklerinde, akıllarına birinci gelen yatırım fonları olmalıdır.
Hem karar verme tıpkı vakitte operasyonel zorluklar niçiniyle profesyonel olmayan yatırımcıların pay senedi, özel bölüm bonosu, Eurobond, yabancı pay senedi üzere yatırımları kendi kendilerine yapmak istediklerinde birfazlaca mahzurla karşılaşmaktadırlar. halbuki ki birikimlerini uzman portföy yöneticileri tarafınca yönetilen yatırım fonlarında kıymetlendirerek biraz evvel saydığımız sermaye piyasası araçlarının gelirlerinden yararlanma fırsatını yakalayabilirler.
Yatırım Fonları, tüm banka ve yatırım şirketlerinin internet şubelerinden çarçabuk alınıp satılabilir. TEFAS yardımıyla elde edilen bu kolaylık, geniş bir fon ailesi ortasından yatırımcıların kendi tercihlerine uygun portföy oluşturmalarını ve risklerini dağıtabilmelerini pek kolaylaştırdı.
bu türlü küçük birikimleri olan yatırımcılar bile bu fonların avantajlarından yararlanabiliyorlar. Örneğin, tek başlarına ulaşamayacakları, sırf nitelikli yatırımcılara satılan Özel Bölüm Bonolarını yahut Yabancı Borsa yatırım fonlarına bile bu fonlar ile basitçe yatırım yapabilirler.
özetlemek gerekirse özetlersek, yatırımcıların tüm düşünebildikleri yatırım araçlarına yatırım fonları aracılığıyla ulaşmalarının mümkün olduğunu söyleyebiliriz. Bunların bir kısmını üstte bahsetmiş olduğum üzere sağladıkları kolaylıklar niçiniyle tercih edebilecekleri üzere, bir kısmını da yüksek performansları niçiniyle tercih edebilirler.
bu türlü yönetilen başarılı yatırım fonlarından yatırımcılar çeşitlendirme prensibini de dikkate alarak yüksek performanslı portföyler oluşturabilirler. Öbür yandan, pay senetleri, altın, global pay senetleri üzere piyasalarda olumlu beklentileri varsa, bu alanlara yatırım yapan Endeks Fonlardan da bir portföy oluşturmaları mümkündür.
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun
2- Fon yatırımlarının riskleri nelerdir?
Âlâ Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Tüm yatırım araçlarında olduğu üzere fonlarda da anaparamızı kaybetme riskimiz vardır. Bu riski oluşturan alt riskler:
Piyasa riski: Yatırımcılar için en temel risk faktörünü piyasa riski oluşturur. Piyasaların temel ögeleri olan faiz oranı, döviz kurundaki hareketlere bağlı meydana gelen riskleri tanımlamak için kullanılır.
Fon portföyünde faize ya da dövize endeksli varlıkların bulunması, oranlar ve fiyatlara bağlı olarak fonun performansını etkileyen en kuvvetli faktörler olacaktır. Yani, portföyünüzdeki varlık ya da varlıklar dövize endeksliyse; döviz kurlarının düşmesi halinde fonunuz başka faktörlerden bağımsız olarak bedel kaybetme eğiliminde olacaktır.
Piyasa riskleri içinde iştirak hissesi fiyat riski de kelam konusudur. Fon portföyüne paydaşlık hissesi da eklenirse hisselerin fiyat hareketleri fon performansınızı etkileyebilir.
Karşı taraf riski: Kontrat alakası kurduğunuz her duruma karşılaşabileceğiniz karşı taraf riski, yatırım fonlarında da geçerlidir. Yatırım yaptığınız fonu piyasaya süren kuruluşun sorumluluklarını çeşitli münasebetlerle yerine getirmediği ya da getiremediği durumları açıklar. Sonuç, prestijiyle ödemelerinizde gecikme yahut alamama riski mevcuttur.
Likidite riski: Yatırım yapılan fonun portföyündeki varlıkların nakde dönüştürülmesi kademesinde yaşanabilecek aksaklıkları açıklar.
Kaldıraç riski: Portföyünde, türev araçlar başta olmak üzere kaldıraçlı yatırım araçları bulunan ya da çeşitli niçinlerle kaldıraç tesirine maruz kalacak süreçlerin yapıldığı yatırım fonlarında karşılaşılabilecek risk çeşididir. Kaldıraçlı süreçler, getiriyi ve gdolayıyü misliyle artırdığından yatırım yaptığınız fonlarda bu cins varlıkların ya da süreçlerin olup olmadığından kesinlikle haberdar olmalısınız.
Operasyonel riskler: İsminden da anlaşılacağı üzere fonla ilgili operasyonel süreçlerden kaynaklanan ziyan etme riskini söz eder. Yatırım fonunu çıkaran kurumun teknik altyapı eksikliği, makûs fon idare performansı, kusurlu yahut hileli süreçlerin varlığı operasyonel riskler olarak sayılabilir.
Ağırlaşma riski: Yatırım fonunda yer alan varlıklardan rastgele birine yoğunlaşılması durumunda ilgili varlığın, fonun performansını düşürme mümkünlüğünün artması riskidir.
Korelasyon riski: Yatırım fonunun portföyünde yer alan varlıklar içindeki korelasyon münasebetinin olumlu ya da olumsuz istikamette fonunu performansını etkilemesinden doğan riskleri açıklar. Korelasyon alakası tüm yatırım araçları için dönemsel olarak kelam konusu olabilir.
Yasal riskler: Mevzuatlar ve yasal düzenlemelerde yapılan değişiklikler daha sonrası fonun getirisinin düşme mümkünlüğünü tanımlar.
İhraççı riski: Yatırım fonunun yöneticisi olan şirketten bağımsız olarak, fon portföyünde yer alan varlığı ihraç eden kurum ya da kuruluşlardan kaynaklanabilecek riskleri tabir eder. Örnek olarak; şirket bonoları ya da devlet tahvillerinde şirketlerin yahut ülkelerin yaşayabileceği sorunlar…
Yapılandırılmış yatırım araçları riski: Yapılandırılmış yatırım araçlarının fon portföyünde bulunması durumunda yaşanabilecek olağandışı gelişmelere bağlı olarak yaşanabilecek risklerdir.
3-Yatırımcılar, yatırım yapacakları fonu seçerken nelere dikkat etmeli, neye bakılırsa fon seçmeli? Bunun yanında fon yatırımları küçük yatırımcılar için uygun mudur?
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun: Yatırım fonları bilhassa küçük birikimleri olan ve para piyasalarını yakından takip edemeyen ya da uzman görüşüne gereksinim duyan tüm yatırımcılar için uygundur. Fon seçerken belirli bahislere dikkat edilmesi gerekir. En kıymetli faktör yatırımcının risk profilidir; biraz açarsak yatırımcının risk iştahı, piyasalardaki dalgalanmalara dayanıklılığı, yatırım maksadı, yatırım vadesi üzere alt başlıkları bunun ortasında sayabiliriz.
Her fon her yatırımcı için uygun olmayabilir. Bir fon alırken yalnızca TEFAS üzerinden fonun muhakkak periyottaki getirisine bakıp bunun ‘çekiciliği’ne nazaran yatırım yapmak hakikat olmaz. Tüm fonların Sermaye Piyasası Mevzuatına nazaran düzenlenmiş izahname ve yatırımcı bilgi formu ve Fon Bültenleri üzere dokümanları vardır. Bunları inceleyerek yatırım fonunun en azından yatırım stratejisi, karşılaştırma ölçütü, risk katsayısı üzere özelliklerini de bilmek lazım.
Bu konularda, uzmanlardan danışmanlık almak da mümkündür. bu türlü fon seçimi yapıldığında yatırımcı, beklentilerine uygun bir portföye sahip olacağı için hem aşikâr bir süre daha sonra hayal kırıklığına uğramaz, birebir vakitte yatırım fonlarından azami fayda sağlamış olur.
Buraya kadar kelamını ettiklerim tüm yatırımcılara uygun olan ve TEFAS sisteminden ulaşılabilecek yatırım fonları içindi. Fakat, bunların haricinde nitelikli yatırımcı diye isimlendirilen aşikâr finansal varlığın üstündeki yatırımcılar için de son senelerda seçenekler pek çoğalmıştır.
Bilhassa, epey farklı stratejiler izleyen ve başka fonların uymak zorunda olan sınırlamalara tabi olmayan ‘serbest fonlar’ yatırımcılar içinde fazlaca ilgi görmüş ve şahsa özel ve kümelere özel uygulamaları ile süratle gelişmiştir.
Bunun yanı sıra bir daha nitelikli yatırımcılara yönelik Teşebbüs Sermayesi Yatırım Fonları ve Gayrimenkul yatırım Fonları da, klasik fon yaklaşımından farklılaşarak hem bir yatırım aracı birebir vakitte değerli projeleri fonlamaya yarayan yatırım araçları olarak iktisadın finansmanı ve büyümesinde kıymetli rol oynar duruma gelmişlerdir.
Yeterli Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Fon alım/satımında bankalar yahut aracı kurumlar içinde rastgele bir fark yoktur. ötürüsıyla yatırım hesabınızın olduğu rastgele bir finansal kurumdan fon alım/satımı yapabilirsiniz.
Fon alım satımında bir valör tarihi bulunur. Birtakım fonlarda bu müddet 1 gün iken kimilerinde 3-4 güne kadar uzayabilir. Örneğin yabancı pay ve yabancı borçlanma araçlarında paranın hesabınıza geçmesi 4 günü bulabilir. Para piyasası fonlarında ise bu mühlet birebir gündür.
Fona yatırım yapmadan evvel getiri beklentinizi ve risk iştahınızı düzgün tespit etmeniz gerekir. Paranızı ne kadar bir süreliğine ve nasıl bir hedefle yatırıma yönlendirdiğiniz, getiri beklentinizde değerli bir etken. İkincisi ne kadar risk almak istediğiniz. Birikiminizin olumsuz senaryoların gerçekleşmesi durumunda kıymet kaybetmesini göze alabiliyor musunuz? Bunu âlâ tahlil etmelisiniz. daha sonrasında kendi risk algınıza uygun risk skalasında yer alan yatırım fonlarını alabilirsiniz. Fonların risk bedelleri 1 ila 7 içinde değişir. 1 düşük risk, 7 yüksek risktir.
Fona yatırım yapmadan evvel, kesinlikle kap.org.tr’deki Yatırım Fonları sekmesinden almayı düşündüğünüz fona ilişkin bilgilere bakmalısınız. Bu sayfalarda fonun yatırım stratejisinden tutun da, idare fiyatına, risk pahasına, portföy yöneticisine kadar birfazlaca detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Ayrıyeten, fonların geçmiş periyot getirilerini görmek ve öteki fonlarla karşılaştırmak için TEFAS’ı incelemelisiniz. Burada fonların performansları şeffaf bir biçimde açıklanmaktadır. Fakat burada fazlaca kıymetli bir nokta şudur: Performans kıyaslaması birebir kategori ortasında yer alan fonlar içinde yapılmalı. Bir tahvil fonunu pay fonu ile kıyaslamak aldatıcıdır. Doğrusu, pay fonunu pay fonlarıyla, tahvil fonlarını tahvil fonlarıyla karşılaştırmaktır.
Yatırım fonları, bilhassa küçük birikim sahipleri için en uygun yatırım araçlarındandır. Küçük yatırımcılar, finansal kuruluşlardan birikimleri düşük seviyede olduğu için yatırım danışmanlığı ve portföy idaresi hizmeti alamazlar. halbuki, fonlara yatırım yaparak birikimlerinin profesyonel yöneticiler tarafınca yönetilmesini sağlamış olur. Üstelik fonlarda hayli sayıda yatırımcı olduğu için ödenen idare fiyatları de maliyet avantajı sağlamaktadır.
3.Son periyotta artış gösteren tematik fonlardan özetlemek gerekirse bahseder misiniz?
Güzel Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Son 1 yıldır ülkemizde fazlaca sayıda tematik fon ihraç edildi. Yenilenebilir güç, yabancı ve Türk teknoloji şirketleri, blockchain teknolojisi şirketleri, dijital oyun kesimi, siber güvenlik, yarı iletken teknolojileri, sıhhat, turizm ve seyahat, elektrikli araçlar üzere temalarda 20’ye yakın fon süreç görmekte.
Gelişmiş ülke piyasalarında da son senelerda sayıları artan tematik fonların Türk sermaye piyasalarına çeşitlilik getirdiğini söyleyebiliriz.
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun: Tematik fonlar son birkaç yıldır gerek global alanda gerek yurt ortasında çok tanınan oldu. Klasik yaklaşımdaki dal bazlı yatırımlardan ya da faktör bazlı yatırımlardan ‘tematik’ yatırımlara dönüş, yeni bir trend oluştururken, burada en tanınan olanlar teknoloji ve alt sınıfları olarak karşımıza çıkmakta.
Bunun yanı sıra, ESG, düşük karbon ve pak etraf üzere epeyce farklı temalar da ortaya çıkmakta. Tematik fonlar, fon yöneticileri için bir manada ‘girişim sermayesi’ niteliği taşırken, yatırımcılar tarafınca farklı görülebiliyor.
Çünkü bu yılın en tanınan “tema”ları yahut mega trendleri, her vakit gelecek yılın en yüksek performanslı fonlarına dönüşmeyebilir yahut uzun vadeli bir sabır gerektirebilir. Bu niçinle yatırımcıların da tematik fonlara yatırım yaparken, tek bir fondan çok portföylerini farklı “temalarla” çeşitlendirmelerini öneririm.
Çünkü, buralarda farklı makro şartlar yahut regülasyonlar belirli bir tema üzerinde negatif tesir yapma riski ortaya çıkabileceği de unutulmamalı. bu biçimde durumlarda yatırımcılar, beklentilerine uygun sonuçlar alamayabilirler. Her şartta, tematik fonlara yatırım yapanlar, pay senedi yatırımı olmasının yanı sıra aşikâr temaların gelecek perspektiflerine bağlı olarak uzun vadeli yatırım yaptıklarını da unutmamaları lazım.
Yatırım fonları, halktan topladıkları paralar karşılığı senedi, tahvil, bono üzere finansal araçlardan ve değerli madenlerden oluşan portföyleri yönetiyorlar. Güzel Gelir Yönetici Ortağı Serra Eren Sarıoğlu ve Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun son dönemim en tanınan yatırım araçlarından olan fonlar ile ilgili merak edilenleri hurriyet.com.tr’ye anlattı. İşte merak edilen her şey…
1-Fon yatırımının avantajları nelerdir? Hangi yatırımcı profiline sahip şahıslara, fon yatırımını tavsiye edersiniz?
Düzgün Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Fonlar, piyasalar konusunda uzman profesyoneller tarafınca yönetilir. Bu da sizin hangi hisseyi alayım, artık satmak için hakikat vakit mı üzere sorularla daima bu işle ilgilenmeniz gerekliliğini ortadan kaldırır.
Fonlar size çeşitlendirme imkanı sağlar. bu biçimdelikle, farklı yatırım araçlarına paranızı yatırarak riski dağıtırsınız. Pay senetleri, , tahvil, eurobond, petrol, yabancı paylar üzere enstrümanlara yatırım yapma imkanı bulursunuz.
Tahvillerin kupon ödemeleri, payların kar hissesi ödemeleri ile uğraşmak zorunda kalmazsınız. Bu işleri sizin için fon yöneticisi yapar.
Likidite avantajı vardır. Yabancı pay senedi ve yabancı borçlanma araçları fonları üzere özellikli fonlar haricinde birfazlaca fonda valör 1 gündür. Bunun için fonun izahnamesine bakmanızı öneririm. Bu durum size acil nakde gereksiniminiz olduğunda kolaylık sağlar.
Âlâ Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun: Bugün bildiğimiz yatırım fonlarının tarihi 100 yıl kadar geriye sarfiyat. Bugün global ölçekte portföy idare şirketlerinin yönettiği varlıklar 100 trilyon doları aşmışken bunun 65 trilyon üzere değerli kısmı yatırım fonlarından oluşur. ötürüsıyla, şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki gelişmiş ülkelerde yatırımcıların çeşitli avantajları niçiniyle hayli ilgi gösterdikleri bir yatırım aracıdır fonlar.
Bizde, birden çok faktör niçiniyle yatırım fonları bilhassa son iki yılda önemli biçimde ilgi görmüştür. Bu gelişmede yatırım fonlarının çeşitli avantajlarının rol oynadığını görmekteyiz. Öncelikle şunu söylemekte fayda görüyorum, bütün yatırımcıların küçük olsun büyük ölçekli olsun, fazlaca farklı ihtiyaç ve stratejilerine uygun bir yatırım fonu bulunabilir.
Yatırım Fonlarının en temel avantajı profesyonel takım tarafınca yönetilerek, rekabetçi bir ortamda getiri arayışlarıdır. Burada, bilhassa kâfi donanım ve vakte sahip olmayan tasarruf sahiplerinin, bilhassa bilgi ve deneyim sahibi olmadıkları alanda yatırım yapmayı düşündüklerinde, akıllarına birinci gelen yatırım fonları olmalıdır.
Hem karar verme tıpkı vakitte operasyonel zorluklar niçiniyle profesyonel olmayan yatırımcıların pay senedi, özel bölüm bonosu, Eurobond, yabancı pay senedi üzere yatırımları kendi kendilerine yapmak istediklerinde birfazlaca mahzurla karşılaşmaktadırlar. halbuki ki birikimlerini uzman portföy yöneticileri tarafınca yönetilen yatırım fonlarında kıymetlendirerek biraz evvel saydığımız sermaye piyasası araçlarının gelirlerinden yararlanma fırsatını yakalayabilirler.
Yatırım Fonları, tüm banka ve yatırım şirketlerinin internet şubelerinden çarçabuk alınıp satılabilir. TEFAS yardımıyla elde edilen bu kolaylık, geniş bir fon ailesi ortasından yatırımcıların kendi tercihlerine uygun portföy oluşturmalarını ve risklerini dağıtabilmelerini pek kolaylaştırdı.
bu türlü küçük birikimleri olan yatırımcılar bile bu fonların avantajlarından yararlanabiliyorlar. Örneğin, tek başlarına ulaşamayacakları, sırf nitelikli yatırımcılara satılan Özel Bölüm Bonolarını yahut Yabancı Borsa yatırım fonlarına bile bu fonlar ile basitçe yatırım yapabilirler.
özetlemek gerekirse özetlersek, yatırımcıların tüm düşünebildikleri yatırım araçlarına yatırım fonları aracılığıyla ulaşmalarının mümkün olduğunu söyleyebiliriz. Bunların bir kısmını üstte bahsetmiş olduğum üzere sağladıkları kolaylıklar niçiniyle tercih edebilecekleri üzere, bir kısmını da yüksek performansları niçiniyle tercih edebilirler.
bu türlü yönetilen başarılı yatırım fonlarından yatırımcılar çeşitlendirme prensibini de dikkate alarak yüksek performanslı portföyler oluşturabilirler. Öbür yandan, pay senetleri, altın, global pay senetleri üzere piyasalarda olumlu beklentileri varsa, bu alanlara yatırım yapan Endeks Fonlardan da bir portföy oluşturmaları mümkündür.
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun
2- Fon yatırımlarının riskleri nelerdir?
Âlâ Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Tüm yatırım araçlarında olduğu üzere fonlarda da anaparamızı kaybetme riskimiz vardır. Bu riski oluşturan alt riskler:
Piyasa riski: Yatırımcılar için en temel risk faktörünü piyasa riski oluşturur. Piyasaların temel ögeleri olan faiz oranı, döviz kurundaki hareketlere bağlı meydana gelen riskleri tanımlamak için kullanılır.
Fon portföyünde faize ya da dövize endeksli varlıkların bulunması, oranlar ve fiyatlara bağlı olarak fonun performansını etkileyen en kuvvetli faktörler olacaktır. Yani, portföyünüzdeki varlık ya da varlıklar dövize endeksliyse; döviz kurlarının düşmesi halinde fonunuz başka faktörlerden bağımsız olarak bedel kaybetme eğiliminde olacaktır.
Piyasa riskleri içinde iştirak hissesi fiyat riski de kelam konusudur. Fon portföyüne paydaşlık hissesi da eklenirse hisselerin fiyat hareketleri fon performansınızı etkileyebilir.
Karşı taraf riski: Kontrat alakası kurduğunuz her duruma karşılaşabileceğiniz karşı taraf riski, yatırım fonlarında da geçerlidir. Yatırım yaptığınız fonu piyasaya süren kuruluşun sorumluluklarını çeşitli münasebetlerle yerine getirmediği ya da getiremediği durumları açıklar. Sonuç, prestijiyle ödemelerinizde gecikme yahut alamama riski mevcuttur.
Likidite riski: Yatırım yapılan fonun portföyündeki varlıkların nakde dönüştürülmesi kademesinde yaşanabilecek aksaklıkları açıklar.
Kaldıraç riski: Portföyünde, türev araçlar başta olmak üzere kaldıraçlı yatırım araçları bulunan ya da çeşitli niçinlerle kaldıraç tesirine maruz kalacak süreçlerin yapıldığı yatırım fonlarında karşılaşılabilecek risk çeşididir. Kaldıraçlı süreçler, getiriyi ve gdolayıyü misliyle artırdığından yatırım yaptığınız fonlarda bu cins varlıkların ya da süreçlerin olup olmadığından kesinlikle haberdar olmalısınız.
Operasyonel riskler: İsminden da anlaşılacağı üzere fonla ilgili operasyonel süreçlerden kaynaklanan ziyan etme riskini söz eder. Yatırım fonunu çıkaran kurumun teknik altyapı eksikliği, makûs fon idare performansı, kusurlu yahut hileli süreçlerin varlığı operasyonel riskler olarak sayılabilir.
Ağırlaşma riski: Yatırım fonunda yer alan varlıklardan rastgele birine yoğunlaşılması durumunda ilgili varlığın, fonun performansını düşürme mümkünlüğünün artması riskidir.
Korelasyon riski: Yatırım fonunun portföyünde yer alan varlıklar içindeki korelasyon münasebetinin olumlu ya da olumsuz istikamette fonunu performansını etkilemesinden doğan riskleri açıklar. Korelasyon alakası tüm yatırım araçları için dönemsel olarak kelam konusu olabilir.
Yasal riskler: Mevzuatlar ve yasal düzenlemelerde yapılan değişiklikler daha sonrası fonun getirisinin düşme mümkünlüğünü tanımlar.
İhraççı riski: Yatırım fonunun yöneticisi olan şirketten bağımsız olarak, fon portföyünde yer alan varlığı ihraç eden kurum ya da kuruluşlardan kaynaklanabilecek riskleri tabir eder. Örnek olarak; şirket bonoları ya da devlet tahvillerinde şirketlerin yahut ülkelerin yaşayabileceği sorunlar…
Yapılandırılmış yatırım araçları riski: Yapılandırılmış yatırım araçlarının fon portföyünde bulunması durumunda yaşanabilecek olağandışı gelişmelere bağlı olarak yaşanabilecek risklerdir.
3-Yatırımcılar, yatırım yapacakları fonu seçerken nelere dikkat etmeli, neye bakılırsa fon seçmeli? Bunun yanında fon yatırımları küçük yatırımcılar için uygun mudur?
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun: Yatırım fonları bilhassa küçük birikimleri olan ve para piyasalarını yakından takip edemeyen ya da uzman görüşüne gereksinim duyan tüm yatırımcılar için uygundur. Fon seçerken belirli bahislere dikkat edilmesi gerekir. En kıymetli faktör yatırımcının risk profilidir; biraz açarsak yatırımcının risk iştahı, piyasalardaki dalgalanmalara dayanıklılığı, yatırım maksadı, yatırım vadesi üzere alt başlıkları bunun ortasında sayabiliriz.
Her fon her yatırımcı için uygun olmayabilir. Bir fon alırken yalnızca TEFAS üzerinden fonun muhakkak periyottaki getirisine bakıp bunun ‘çekiciliği’ne nazaran yatırım yapmak hakikat olmaz. Tüm fonların Sermaye Piyasası Mevzuatına nazaran düzenlenmiş izahname ve yatırımcı bilgi formu ve Fon Bültenleri üzere dokümanları vardır. Bunları inceleyerek yatırım fonunun en azından yatırım stratejisi, karşılaştırma ölçütü, risk katsayısı üzere özelliklerini de bilmek lazım.
Bu konularda, uzmanlardan danışmanlık almak da mümkündür. bu türlü fon seçimi yapıldığında yatırımcı, beklentilerine uygun bir portföye sahip olacağı için hem aşikâr bir süre daha sonra hayal kırıklığına uğramaz, birebir vakitte yatırım fonlarından azami fayda sağlamış olur.
Buraya kadar kelamını ettiklerim tüm yatırımcılara uygun olan ve TEFAS sisteminden ulaşılabilecek yatırım fonları içindi. Fakat, bunların haricinde nitelikli yatırımcı diye isimlendirilen aşikâr finansal varlığın üstündeki yatırımcılar için de son senelerda seçenekler pek çoğalmıştır.
Bilhassa, epey farklı stratejiler izleyen ve başka fonların uymak zorunda olan sınırlamalara tabi olmayan ‘serbest fonlar’ yatırımcılar içinde fazlaca ilgi görmüş ve şahsa özel ve kümelere özel uygulamaları ile süratle gelişmiştir.
Bunun yanı sıra bir daha nitelikli yatırımcılara yönelik Teşebbüs Sermayesi Yatırım Fonları ve Gayrimenkul yatırım Fonları da, klasik fon yaklaşımından farklılaşarak hem bir yatırım aracı birebir vakitte değerli projeleri fonlamaya yarayan yatırım araçları olarak iktisadın finansmanı ve büyümesinde kıymetli rol oynar duruma gelmişlerdir.
Yeterli Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Fon alım/satımında bankalar yahut aracı kurumlar içinde rastgele bir fark yoktur. ötürüsıyla yatırım hesabınızın olduğu rastgele bir finansal kurumdan fon alım/satımı yapabilirsiniz.
Fon alım satımında bir valör tarihi bulunur. Birtakım fonlarda bu müddet 1 gün iken kimilerinde 3-4 güne kadar uzayabilir. Örneğin yabancı pay ve yabancı borçlanma araçlarında paranın hesabınıza geçmesi 4 günü bulabilir. Para piyasası fonlarında ise bu mühlet birebir gündür.
Fona yatırım yapmadan evvel getiri beklentinizi ve risk iştahınızı düzgün tespit etmeniz gerekir. Paranızı ne kadar bir süreliğine ve nasıl bir hedefle yatırıma yönlendirdiğiniz, getiri beklentinizde değerli bir etken. İkincisi ne kadar risk almak istediğiniz. Birikiminizin olumsuz senaryoların gerçekleşmesi durumunda kıymet kaybetmesini göze alabiliyor musunuz? Bunu âlâ tahlil etmelisiniz. daha sonrasında kendi risk algınıza uygun risk skalasında yer alan yatırım fonlarını alabilirsiniz. Fonların risk bedelleri 1 ila 7 içinde değişir. 1 düşük risk, 7 yüksek risktir.
Fona yatırım yapmadan evvel, kesinlikle kap.org.tr’deki Yatırım Fonları sekmesinden almayı düşündüğünüz fona ilişkin bilgilere bakmalısınız. Bu sayfalarda fonun yatırım stratejisinden tutun da, idare fiyatına, risk pahasına, portföy yöneticisine kadar birfazlaca detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Ayrıyeten, fonların geçmiş periyot getirilerini görmek ve öteki fonlarla karşılaştırmak için TEFAS’ı incelemelisiniz. Burada fonların performansları şeffaf bir biçimde açıklanmaktadır. Fakat burada fazlaca kıymetli bir nokta şudur: Performans kıyaslaması birebir kategori ortasında yer alan fonlar içinde yapılmalı. Bir tahvil fonunu pay fonu ile kıyaslamak aldatıcıdır. Doğrusu, pay fonunu pay fonlarıyla, tahvil fonlarını tahvil fonlarıyla karşılaştırmaktır.
Yatırım fonları, bilhassa küçük birikim sahipleri için en uygun yatırım araçlarındandır. Küçük yatırımcılar, finansal kuruluşlardan birikimleri düşük seviyede olduğu için yatırım danışmanlığı ve portföy idaresi hizmeti alamazlar. halbuki, fonlara yatırım yaparak birikimlerinin profesyonel yöneticiler tarafınca yönetilmesini sağlamış olur. Üstelik fonlarda hayli sayıda yatırımcı olduğu için ödenen idare fiyatları de maliyet avantajı sağlamaktadır.
3.Son periyotta artış gösteren tematik fonlardan özetlemek gerekirse bahseder misiniz?
Güzel Gelir Yönetici Ortağı Prof. Dr. Serra Eren Sarıoğlu: Son 1 yıldır ülkemizde fazlaca sayıda tematik fon ihraç edildi. Yenilenebilir güç, yabancı ve Türk teknoloji şirketleri, blockchain teknolojisi şirketleri, dijital oyun kesimi, siber güvenlik, yarı iletken teknolojileri, sıhhat, turizm ve seyahat, elektrikli araçlar üzere temalarda 20’ye yakın fon süreç görmekte.
Gelişmiş ülke piyasalarında da son senelerda sayıları artan tematik fonların Türk sermaye piyasalarına çeşitlilik getirdiğini söyleyebiliriz.
Inveo Portföy Genel Müdürü Halim Çun: Tematik fonlar son birkaç yıldır gerek global alanda gerek yurt ortasında çok tanınan oldu. Klasik yaklaşımdaki dal bazlı yatırımlardan ya da faktör bazlı yatırımlardan ‘tematik’ yatırımlara dönüş, yeni bir trend oluştururken, burada en tanınan olanlar teknoloji ve alt sınıfları olarak karşımıza çıkmakta.
Bunun yanı sıra, ESG, düşük karbon ve pak etraf üzere epeyce farklı temalar da ortaya çıkmakta. Tematik fonlar, fon yöneticileri için bir manada ‘girişim sermayesi’ niteliği taşırken, yatırımcılar tarafınca farklı görülebiliyor.
Çünkü bu yılın en tanınan “tema”ları yahut mega trendleri, her vakit gelecek yılın en yüksek performanslı fonlarına dönüşmeyebilir yahut uzun vadeli bir sabır gerektirebilir. Bu niçinle yatırımcıların da tematik fonlara yatırım yaparken, tek bir fondan çok portföylerini farklı “temalarla” çeşitlendirmelerini öneririm.
Çünkü, buralarda farklı makro şartlar yahut regülasyonlar belirli bir tema üzerinde negatif tesir yapma riski ortaya çıkabileceği de unutulmamalı. bu biçimde durumlarda yatırımcılar, beklentilerine uygun sonuçlar alamayabilirler. Her şartta, tematik fonlara yatırım yapanlar, pay senedi yatırımı olmasının yanı sıra aşikâr temaların gelecek perspektiflerine bağlı olarak uzun vadeli yatırım yaptıklarını da unutmamaları lazım.