Professional
New member
Geçtiğimiz hafta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda yapılan değişiklikler ve akabinde Dolar/TL’deki sert yükseliş malumunuz. Cuma günü bir orta kur 9,29’u da gördü.
Çok değil kırkbeş gün evvel 8,28’leri goren kurda kısa bir müddetde 1 TL’ye yakın bir üst hareketi görmüş olduk. TL’deki paha kaybının ortaya çıkmasının temel sebebi, Eylül ayı başı itibariyle iktisattaki durum elvermemesine karşın TCMB’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talebiyle faiz indirim sürecine gireceğinin işaretini vermesi akabinde da birinci faiz indirimini yapması olmuştu.
Bu hafta TCMB’deki bakılırsav değişiklikleri bu indirim sürecinin devam edeceğini de işaret etmiş oldu. Yani TL’deki bedel kaybının bir süre daha devam edeceğine şahit olacağız üzere görünüyor.
Faiz indirim sürecinin hükümet tarafındaki temel ekonomik öne sürülen sebebi ise ekonomik canlanmanın bir daha başlaması, uzunca bir müddetdir durağan devam eden yatırımların ve istihdamın hareketlenmesi.
Lakin TCMB’nin yaptığı faiz indirimi bankalarda çabucak hemen karşılık bulabilmiş değil.
Nasıl mı?
TCMB datalarıyla bakalım.
TCMB’nin yayınladığı 8 Ekim haftasına ait datalara göre faiz indirimine karşın Ekim ayının birinci haftası ile ikinci haftası içinde kredi faizleri yükselişte. örneğin 1 Ekim haftasında bankaların konut kredileri için uyguladığı faiz oranı yıllık yüzde 17,83 iken 8 Ekim haftasında kredi faiz oranı yüzde 17,89’a çıkmış görünüyor.
Emsal biçimde bir haftalık farklar taşıt ve gereksinim kredilerinde de görülüyor. Taşıt kredisi faizi TCMB’nin faiz indiriminin akabinde gelen 1 Ekim haftasında yüzde 20,37 iken geçtiğimiz hafta yüzde 21,31 olmuş. Gereksinim kredisi faiz oranları da yüzde 23,34’ten yüzde 23,37’ye yükselmiş görünüyor.
TCMB’nin faiz indirimi çabucak hemen bankaların kredi faizlerinde karşılık bulmamış.
niye mi?
Son devirde bu mevzuda fazlaca sık teknik tartışmalar yaşanıyor. Anaakım iktisat ve post-Keynesyen iktisatçılar paranın yaratım süreci ve ötürüsıyla kredi sistemi ile ilgili kendi bakış açıları ile durumu tabir ediyorlar.
Türkiye’de şu an yaşadığımız süreç her iki yaklaşımla da bakıldığında kredi faizlerinin devlet eli değmeden düşmesinin güç olduğunu, düşse de çok sonlu düşüşler yaşanabileceğine işaret ediyor.
Anaakım iktisatçılar açısından kredilerin kaynağı olan tasarrufların TL mevduatı haricindeki alternatiflerinin daha cazip olması bankalar açısından paranın ötürüsıyla kredilerin maliyetinin yüksek seyretmesine niye olacak üzere görünüyor. Ya da post-Keynesyen iktisatçıların özetle talepte ve genel olarak iktisattaki optimist beklentilere bağlı olarak kredilerde canlanma olacağı savı da ortasından geçtiğimiz talebin gorece düşük olduğu devirde bankaların kredi verme konusunda isteksiz davranabileceğine işaret ediyor.
Yani hangi taraftan bakarsanız bakın ortasından geçtiğimiz şartlarda bankaları zorlamadan faiz indirim sürecinin hükümetin istediği ekonomik ve siyasi sonuçları ortaya çıkarması pek mümkün görünmüyor.
***
Bütün bu kıssayı niye anlattım?
Biliyorsunuz Karar’daki son yazımda faiz indirim sürecinin hızlanmasının bir erken seçim sürecine işaret etmesine ait senaryoları tabir etmiştim. Bu senaryolar içerisinde kilit nokta, faiz indirimi ile birlikte kredilerin ucuzlaması ve bu biçimdelikle kısa müddette tüketimin canlanmasındaydı.
Bunun ortaya çıkabilmesi için de bankaların hangi açıdan bakarsanız bakın sürece dahil olmaları gerekiyor. Geçmişte de bu sürecin bu biçimde işlediğini gördük. Özel bankalar kendilerini korumak ismine piyasa gerçekleri ile hareket ederken, kamu bankaları faiz indirimlerinin süratli bir biçimde tüketicilere ve yatırımcılara yansıması ismine inisiyatif almak durumunda kaldılar.
Benzeri bir biçimde TCMB’nin artık yaşadığımız süreçteki faiz indirim atılımı, bankalar sürece dahil olmadıkça istenen etkiyi yaratmayacak. ötürüsıyla daha evvel söz ettiğim erken seçim senaryosunda bir daha sonraki işaretçi bu tarafta olacak.
Bilhassa Kredi Garanti Fonu ya da kamu bankaları eliyle ziyanına dahi olsa bir kredi genişlemesi hazırlığını görmemiz halinde TCMB’nin faiz indirim sürecinin seçime işaret etme mümkünlüğünün artacağını düşünüyorum.
Her ihtimalde bir açık kapı bırakayım.
Bir erken seçim daha evvel de yazdığım koşullarda gerçekleşir ya da gerçekleşmeyebilir.
Fakat bildiğimiz bir şey var ki erken ya da vaktinde seçim farketmeksizin, iktisatta kaidelerin her geçen gün daha zorlaştığı bir ortamda, seçim sürecinde bu faiz indirimleri kritik role sahip olacak.
Hem TCMB tıpkı vakitte kamu bankaları da maalesef gün gün hem ekonomik tıpkı vakitte prestij olarak zayıflamaya devam edecek.
Tüm öteki kamu kurum ve kuruluşlarında olduğu üzere…
Çok değil kırkbeş gün evvel 8,28’leri goren kurda kısa bir müddetde 1 TL’ye yakın bir üst hareketi görmüş olduk. TL’deki paha kaybının ortaya çıkmasının temel sebebi, Eylül ayı başı itibariyle iktisattaki durum elvermemesine karşın TCMB’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talebiyle faiz indirim sürecine gireceğinin işaretini vermesi akabinde da birinci faiz indirimini yapması olmuştu.
Bu hafta TCMB’deki bakılırsav değişiklikleri bu indirim sürecinin devam edeceğini de işaret etmiş oldu. Yani TL’deki bedel kaybının bir süre daha devam edeceğine şahit olacağız üzere görünüyor.
Faiz indirim sürecinin hükümet tarafındaki temel ekonomik öne sürülen sebebi ise ekonomik canlanmanın bir daha başlaması, uzunca bir müddetdir durağan devam eden yatırımların ve istihdamın hareketlenmesi.
Lakin TCMB’nin yaptığı faiz indirimi bankalarda çabucak hemen karşılık bulabilmiş değil.
Nasıl mı?
TCMB datalarıyla bakalım.
TCMB’nin yayınladığı 8 Ekim haftasına ait datalara göre faiz indirimine karşın Ekim ayının birinci haftası ile ikinci haftası içinde kredi faizleri yükselişte. örneğin 1 Ekim haftasında bankaların konut kredileri için uyguladığı faiz oranı yıllık yüzde 17,83 iken 8 Ekim haftasında kredi faiz oranı yüzde 17,89’a çıkmış görünüyor.
Emsal biçimde bir haftalık farklar taşıt ve gereksinim kredilerinde de görülüyor. Taşıt kredisi faizi TCMB’nin faiz indiriminin akabinde gelen 1 Ekim haftasında yüzde 20,37 iken geçtiğimiz hafta yüzde 21,31 olmuş. Gereksinim kredisi faiz oranları da yüzde 23,34’ten yüzde 23,37’ye yükselmiş görünüyor.
TCMB’nin faiz indirimi çabucak hemen bankaların kredi faizlerinde karşılık bulmamış.
niye mi?
Son devirde bu mevzuda fazlaca sık teknik tartışmalar yaşanıyor. Anaakım iktisat ve post-Keynesyen iktisatçılar paranın yaratım süreci ve ötürüsıyla kredi sistemi ile ilgili kendi bakış açıları ile durumu tabir ediyorlar.
Türkiye’de şu an yaşadığımız süreç her iki yaklaşımla da bakıldığında kredi faizlerinin devlet eli değmeden düşmesinin güç olduğunu, düşse de çok sonlu düşüşler yaşanabileceğine işaret ediyor.
Anaakım iktisatçılar açısından kredilerin kaynağı olan tasarrufların TL mevduatı haricindeki alternatiflerinin daha cazip olması bankalar açısından paranın ötürüsıyla kredilerin maliyetinin yüksek seyretmesine niye olacak üzere görünüyor. Ya da post-Keynesyen iktisatçıların özetle talepte ve genel olarak iktisattaki optimist beklentilere bağlı olarak kredilerde canlanma olacağı savı da ortasından geçtiğimiz talebin gorece düşük olduğu devirde bankaların kredi verme konusunda isteksiz davranabileceğine işaret ediyor.
Yani hangi taraftan bakarsanız bakın ortasından geçtiğimiz şartlarda bankaları zorlamadan faiz indirim sürecinin hükümetin istediği ekonomik ve siyasi sonuçları ortaya çıkarması pek mümkün görünmüyor.
***
Bütün bu kıssayı niye anlattım?
Biliyorsunuz Karar’daki son yazımda faiz indirim sürecinin hızlanmasının bir erken seçim sürecine işaret etmesine ait senaryoları tabir etmiştim. Bu senaryolar içerisinde kilit nokta, faiz indirimi ile birlikte kredilerin ucuzlaması ve bu biçimdelikle kısa müddette tüketimin canlanmasındaydı.
Bunun ortaya çıkabilmesi için de bankaların hangi açıdan bakarsanız bakın sürece dahil olmaları gerekiyor. Geçmişte de bu sürecin bu biçimde işlediğini gördük. Özel bankalar kendilerini korumak ismine piyasa gerçekleri ile hareket ederken, kamu bankaları faiz indirimlerinin süratli bir biçimde tüketicilere ve yatırımcılara yansıması ismine inisiyatif almak durumunda kaldılar.
Benzeri bir biçimde TCMB’nin artık yaşadığımız süreçteki faiz indirim atılımı, bankalar sürece dahil olmadıkça istenen etkiyi yaratmayacak. ötürüsıyla daha evvel söz ettiğim erken seçim senaryosunda bir daha sonraki işaretçi bu tarafta olacak.
Bilhassa Kredi Garanti Fonu ya da kamu bankaları eliyle ziyanına dahi olsa bir kredi genişlemesi hazırlığını görmemiz halinde TCMB’nin faiz indirim sürecinin seçime işaret etme mümkünlüğünün artacağını düşünüyorum.
Her ihtimalde bir açık kapı bırakayım.
Bir erken seçim daha evvel de yazdığım koşullarda gerçekleşir ya da gerçekleşmeyebilir.
Fakat bildiğimiz bir şey var ki erken ya da vaktinde seçim farketmeksizin, iktisatta kaidelerin her geçen gün daha zorlaştığı bir ortamda, seçim sürecinde bu faiz indirimleri kritik role sahip olacak.
Hem TCMB tıpkı vakitte kamu bankaları da maalesef gün gün hem ekonomik tıpkı vakitte prestij olarak zayıflamaya devam edecek.
Tüm öteki kamu kurum ve kuruluşlarında olduğu üzere…