Professional
New member
Türkiye’nin bir periyot birebir ligde bulunduğu Romanya, Bulgaristan üzere ülkeler ilerleme kaydederken bizdeki geriye gidiş tabelaya yansıdı. 2013’te 12 bin dolar olan kişi başı ulusal gelir 7 bin dolara geriledi. Türkiye bu endekste Gabon, Dominik ve Arjantin’in gerisinde kaldı. Ulusal gelirde son ‘Orta Vadeli Program’da belirtilen gaye tutsa bile 2024’te 11 yıl evvelki sayının aşılamayacağı gerçeği, oluşan tablonun vahametini ortaya koydu.
OLUMSUZ GİDİŞATTA BİR ALARM ZİLİ DE RİSK PRİMİNDE
İktisattaki gidişatın yansıdığı bir öteki alan da ülkelerin borcunun sigortalanması için şirketlerin talep ettiği primi tabir eden CDS dataları oldu. Risk primi, gelişmekte olan birfazlaca ülkeden daha fazla olan Türkiye, Nijerya, Pakistan, Brezilya ve Kolombiya’nın üstüne çıktı. Ekonomistler “Yüksek CDS piyasadan borç alma maliyetini yükseltir. Artan belirsizlikler ve enflasyon üzere datalar temkinli yaklaşıma yol açıyor” dedi.
‘DÜNYADA en çok YURT BİZDE’ DEĞİLMİŞ. BİRDEN FAZLA AVRUPA ÜLKESİNİN GERİSİNDEYİZ
Öğrencilerin ‘Barınamıyoruz’ hareketine sert reaksiyon gösteren Cumhurbaşkanı “Türkiye, dünyanın en çok sayıda kamu yükseköğrenim öğrenci yurduna ve yatağına sahip ülkesi” sözünü kullanmıştı. Lakin istatistikler, 8 milyonu aşkın üniversite, lisans ve üstü öğrencisinin düşük bir kısmının barınma imkanı bulduğunu gösteriyor. Eurostudent bilgilerine bakılırsa, öğrencilerin yurtta kalma oranı Avrupa’da ortalama yüzde 17 düzeyindeyken Türkiye’de yüzde 10’da kaldı.
Amaçlar milyar dolar GERÇEKLER İRAN
Türkiye’nin CDS primi dün 432 puanla gelişmekte olan biroldukca ülkenin üzerine çıktı. Siyasi telaffuzlar ve Merkez’in atakları TL’yi daha bedelsiz hale getirirken, ülkenin risk primi Nijerya, Pakistan, Güney Amerika, Brezilya ve Kolombiya’yı fazlacatan geçti. Kurdaki son hareketlerle birlikte Türk halkının ulusal gelir düzeyi 7 bin 700 dolara düşerek, İran ile tıpkı düzeye ulaştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ulusal gelirin bu yıl 800 milyar doların üzerine çıkacağını gelecekte ise 1 trilyon doları aşacağını söylemişti.
lkelerin borcunun sigortalanması için sigorta şirketinin talep ettiği prime Kredi Temerrüt Takası (CDS-Credit Default Swap) deniliyor. Türkiye’nin bir ülkeden istediği borçta ortadaki yatırımcı borcun ödenmemesine rağmen bunu sigortalamak istiyor. Sigorta şirketi de bunu sigortalarken borç verenden bir prim talep ediyor.
Ülkenin CDS’i ne kadar yüksek olursa borç verecek olan o kadar fazla prim ödüyor. bu biçimdece yüksek CDS’ler hem borç verme birebir vakitte yatırım için olumsuz bir durumu işaret ediyor. Türkiye’nin de son periyotta CDS’i çok yüksek. Ülkenin risk primi gelişmekte olan ülkelerin çok üstünde. Türkiye ülke risk primi ile Arjantin, Tunus ve Ekvador’un akabinde dünya sıralamasında dördüncü sırada yer alarak, ekonomik olarak gelecek vadeden Nijerya’nın gerisine düştü.
Merkez’in atılımları ve siyasi ortam TL’ye her geçen gün biraz daha kayıp yazarken, CDS’ler de süratle yükseldi. Son olarak bakıldığında Türkiye’nin CDS primi 432.94 düzeyinde. Çabucak altında Pakistan (420.14), Güney Amerika (213.45), Brezilya (206.15) ve Kolombiya (169.44) var. Bu düzey ile ülke Ukrayna (439.08) ve Mısır’a (448.01) çok yakın. Onların çabucak üstünde de Ekvator (686.50), Tunus (860.23) ve Arjantin (2218.42) bulunuyor.
Son günlerde TL’deki paha kaybı tekrar hızlanırken, kredi iflas riskini gösteren CDS’ler de süratle yükseliyor. Merkez Bankası’nın (TCMB) sürpriz faiz indirim sonucu ile Türkiye’nin risk primi bir daha 400 puanın üzerine çıktı. Halihazırda risk primi sıralamasında Türkiye, aslına bakarsan uzun bir müddetdir gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere içinde Arjantin’den daha sonra en riskli görülen ekonomiler içinde önde gidiyordu. Türkiye’nin CDS pozisyonu gelişmekte olan ülkelere göre kıyasla Arjantin’den daha sonra dikkat çekiyor.
Ayrıyeten Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Orta Vadeli Programı açıklarken “Milli gelirimizi bu yıl 800 milyar doların üzerine, program periyodu sonunda da 1 trilyon dolar düzeyine taşıyacağız” demişti. Erdoğan, 30 Mart 2015 tarihinde yaptığı bir açıklamada “Hedefimiz 2023 yılında 2 trilyon dolar ulusal gelire ulaşmak” tabirlerine yer vermişti. 2015 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 29 bin 885 TL, dolar cinsinden 11 bin 14 dolar olarak hesaplandı. OVP’de 2023 gayesi ise 925 milyar dolar olarak belirtildi. Türkiye’nin dolar cinsi ulusal geliri 2013’te 958 milyar dolarla tepeye çıkmış, daha sonrasında TL’deki büyük kıymet kaybı ve ekonomik sakinlikle birlikte 2020’de 717 milyar dolara kadar gerilemişti. Kişi başına düşen dolar cinsi gelirin, 2021’de 9 bin 489 dolar, 2022’de 9 bin 947 dolar, 2023’te 10 bin 703 dolar ve 2024’te de 11 bin 465 dolar olması gayesi programda yer aldı. 2020’de kişi başı ulusal gelir 8 bin 597 dolar olmuştu. Dolardaki son artışlarla birlikte Türk halkının ulusal gelir düzeyi 7 bin 700 dolar oldu. Bu düzey İran’ın gelir seviyesi ile tıpkı.
BOLİVAR’DAN 6 SIFIR GİTTİ
Türkiye’nin risk priminde gelişen ülkelere oranlar çabucak üstünde olan Venezuela, para ünitesinden 6 sıfır attı. Para ünitesi olarak “bolivar”ı kullanan Venezuela’da altı sıfırın atıldığı yeni banknotlar piyasaya çıktı. Bugüne kadar basılan en yüksek banknot, pahasının dörtte birine denk gelen 1 milyon bolivardı. Yeni banknotların en yükseği olan 100 bolivar, 25’e dolara yakın bir kıymete tekabül ediyor. Bu değişiklik, hem nakit süreçlerini tıpkı vakitte muhasebe hesaplamalarını kolaylaştırmayı amaçlıyor.
‘BELİRSİZLİKLER TEMKİNLİ YAKLAŞIMA niye OLUYOR’
Terra Yatırım baş ekonomisti Enver Erkan şu yorumu yaptı: “CDS bir ülkenin borçlanma senetlerinin ana parasını yahut faizini ödeyememesi riskini tabir eder. Bu ne kadar yüksekse, o ülkenin piyasalardan borçlanması o kadar maliyetlidir, zira o ülkenin temerrüt riski yüksektir. Diğer bir deyişle; ilgili ülkenin risk primine dair piyasa oyuncularının algısını gösterir. CDS’in yükselmesi ülke varlıklarındaki riskin arttığı manasına gelir. Türkiye CDS bakımından misal EM kümesinden ayrışan bir profile sahip. Son periyotta artan siyaset meçhullüğü ve enflasyon başta olmak üzere göstergelere reaksiyon eşiğinin öngörülmezliği bu profildeki ana belirleyiciler. bununla birlikte ekonomik istikrarlar dışı faktörler de Türk varlıklarına olan temkinli yaklaşıma niye olmakta. Dönemsel market risklerinin sistemik risk haline dönmesinden kaygı edilmesi, aslında değerlemesi cazip Türk varlıklarının düşük performans göstermesine niye olabiliyor.”
OLUMSUZ GİDİŞATTA BİR ALARM ZİLİ DE RİSK PRİMİNDE
İktisattaki gidişatın yansıdığı bir öteki alan da ülkelerin borcunun sigortalanması için şirketlerin talep ettiği primi tabir eden CDS dataları oldu. Risk primi, gelişmekte olan birfazlaca ülkeden daha fazla olan Türkiye, Nijerya, Pakistan, Brezilya ve Kolombiya’nın üstüne çıktı. Ekonomistler “Yüksek CDS piyasadan borç alma maliyetini yükseltir. Artan belirsizlikler ve enflasyon üzere datalar temkinli yaklaşıma yol açıyor” dedi.
‘DÜNYADA en çok YURT BİZDE’ DEĞİLMİŞ. BİRDEN FAZLA AVRUPA ÜLKESİNİN GERİSİNDEYİZ
Öğrencilerin ‘Barınamıyoruz’ hareketine sert reaksiyon gösteren Cumhurbaşkanı “Türkiye, dünyanın en çok sayıda kamu yükseköğrenim öğrenci yurduna ve yatağına sahip ülkesi” sözünü kullanmıştı. Lakin istatistikler, 8 milyonu aşkın üniversite, lisans ve üstü öğrencisinin düşük bir kısmının barınma imkanı bulduğunu gösteriyor. Eurostudent bilgilerine bakılırsa, öğrencilerin yurtta kalma oranı Avrupa’da ortalama yüzde 17 düzeyindeyken Türkiye’de yüzde 10’da kaldı.
Amaçlar milyar dolar GERÇEKLER İRAN
Türkiye’nin CDS primi dün 432 puanla gelişmekte olan biroldukca ülkenin üzerine çıktı. Siyasi telaffuzlar ve Merkez’in atakları TL’yi daha bedelsiz hale getirirken, ülkenin risk primi Nijerya, Pakistan, Güney Amerika, Brezilya ve Kolombiya’yı fazlacatan geçti. Kurdaki son hareketlerle birlikte Türk halkının ulusal gelir düzeyi 7 bin 700 dolara düşerek, İran ile tıpkı düzeye ulaştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ulusal gelirin bu yıl 800 milyar doların üzerine çıkacağını gelecekte ise 1 trilyon doları aşacağını söylemişti.
lkelerin borcunun sigortalanması için sigorta şirketinin talep ettiği prime Kredi Temerrüt Takası (CDS-Credit Default Swap) deniliyor. Türkiye’nin bir ülkeden istediği borçta ortadaki yatırımcı borcun ödenmemesine rağmen bunu sigortalamak istiyor. Sigorta şirketi de bunu sigortalarken borç verenden bir prim talep ediyor.
Ülkenin CDS’i ne kadar yüksek olursa borç verecek olan o kadar fazla prim ödüyor. bu biçimdece yüksek CDS’ler hem borç verme birebir vakitte yatırım için olumsuz bir durumu işaret ediyor. Türkiye’nin de son periyotta CDS’i çok yüksek. Ülkenin risk primi gelişmekte olan ülkelerin çok üstünde. Türkiye ülke risk primi ile Arjantin, Tunus ve Ekvador’un akabinde dünya sıralamasında dördüncü sırada yer alarak, ekonomik olarak gelecek vadeden Nijerya’nın gerisine düştü.
Merkez’in atılımları ve siyasi ortam TL’ye her geçen gün biraz daha kayıp yazarken, CDS’ler de süratle yükseldi. Son olarak bakıldığında Türkiye’nin CDS primi 432.94 düzeyinde. Çabucak altında Pakistan (420.14), Güney Amerika (213.45), Brezilya (206.15) ve Kolombiya (169.44) var. Bu düzey ile ülke Ukrayna (439.08) ve Mısır’a (448.01) çok yakın. Onların çabucak üstünde de Ekvator (686.50), Tunus (860.23) ve Arjantin (2218.42) bulunuyor.
Son günlerde TL’deki paha kaybı tekrar hızlanırken, kredi iflas riskini gösteren CDS’ler de süratle yükseliyor. Merkez Bankası’nın (TCMB) sürpriz faiz indirim sonucu ile Türkiye’nin risk primi bir daha 400 puanın üzerine çıktı. Halihazırda risk primi sıralamasında Türkiye, aslına bakarsan uzun bir müddetdir gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere içinde Arjantin’den daha sonra en riskli görülen ekonomiler içinde önde gidiyordu. Türkiye’nin CDS pozisyonu gelişmekte olan ülkelere göre kıyasla Arjantin’den daha sonra dikkat çekiyor.
Ayrıyeten Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Orta Vadeli Programı açıklarken “Milli gelirimizi bu yıl 800 milyar doların üzerine, program periyodu sonunda da 1 trilyon dolar düzeyine taşıyacağız” demişti. Erdoğan, 30 Mart 2015 tarihinde yaptığı bir açıklamada “Hedefimiz 2023 yılında 2 trilyon dolar ulusal gelire ulaşmak” tabirlerine yer vermişti. 2015 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 29 bin 885 TL, dolar cinsinden 11 bin 14 dolar olarak hesaplandı. OVP’de 2023 gayesi ise 925 milyar dolar olarak belirtildi. Türkiye’nin dolar cinsi ulusal geliri 2013’te 958 milyar dolarla tepeye çıkmış, daha sonrasında TL’deki büyük kıymet kaybı ve ekonomik sakinlikle birlikte 2020’de 717 milyar dolara kadar gerilemişti. Kişi başına düşen dolar cinsi gelirin, 2021’de 9 bin 489 dolar, 2022’de 9 bin 947 dolar, 2023’te 10 bin 703 dolar ve 2024’te de 11 bin 465 dolar olması gayesi programda yer aldı. 2020’de kişi başı ulusal gelir 8 bin 597 dolar olmuştu. Dolardaki son artışlarla birlikte Türk halkının ulusal gelir düzeyi 7 bin 700 dolar oldu. Bu düzey İran’ın gelir seviyesi ile tıpkı.
BOLİVAR’DAN 6 SIFIR GİTTİ
Türkiye’nin risk priminde gelişen ülkelere oranlar çabucak üstünde olan Venezuela, para ünitesinden 6 sıfır attı. Para ünitesi olarak “bolivar”ı kullanan Venezuela’da altı sıfırın atıldığı yeni banknotlar piyasaya çıktı. Bugüne kadar basılan en yüksek banknot, pahasının dörtte birine denk gelen 1 milyon bolivardı. Yeni banknotların en yükseği olan 100 bolivar, 25’e dolara yakın bir kıymete tekabül ediyor. Bu değişiklik, hem nakit süreçlerini tıpkı vakitte muhasebe hesaplamalarını kolaylaştırmayı amaçlıyor.
‘BELİRSİZLİKLER TEMKİNLİ YAKLAŞIMA niye OLUYOR’
Terra Yatırım baş ekonomisti Enver Erkan şu yorumu yaptı: “CDS bir ülkenin borçlanma senetlerinin ana parasını yahut faizini ödeyememesi riskini tabir eder. Bu ne kadar yüksekse, o ülkenin piyasalardan borçlanması o kadar maliyetlidir, zira o ülkenin temerrüt riski yüksektir. Diğer bir deyişle; ilgili ülkenin risk primine dair piyasa oyuncularının algısını gösterir. CDS’in yükselmesi ülke varlıklarındaki riskin arttığı manasına gelir. Türkiye CDS bakımından misal EM kümesinden ayrışan bir profile sahip. Son periyotta artan siyaset meçhullüğü ve enflasyon başta olmak üzere göstergelere reaksiyon eşiğinin öngörülmezliği bu profildeki ana belirleyiciler. bununla birlikte ekonomik istikrarlar dışı faktörler de Türk varlıklarına olan temkinli yaklaşıma niye olmakta. Dönemsel market risklerinin sistemik risk haline dönmesinden kaygı edilmesi, aslında değerlemesi cazip Türk varlıklarının düşük performans göstermesine niye olabiliyor.”