Professional
New member
TÜM dünya, pandemi devrinde üretimin ve üretmenin ne kadar kıymetli olduğunu yaşayarak gördü. Bilhassa kendi topraklarında, kendi fabrikalarında üretim yapmanın ne kadar stratejik bir güç olduğu bu süreçte akıllara kazındı. Üretimin zincirlerini kendi elinde tutmayan ülkeler yaşanan fiyat dalgalanmalarının kurbanı oldu. Sanayiciden çiftçiye kadar her bölümün yüksek sesle dillendirdiği hammadde zahmeti ve girdi fiyatlarındaki artış tepe yaptı. Bu durumdan hem üretici birebir vakitte tüketici büyük ziyan görüyor.
FİYAT DALGALANMALARI
Türkiye de bu dalgalanmalardan önemli derecede etkileniyor. Et, süt, zerzevat ve tahıl fiyatları ani yükselişler yaşıyor. kimi vakit piyasada bulunamayan eser 3 ay daha sonra fazla üretimden tarlalara gübre olarak dökülmek zorunda kalıyor. Bu durumun tek devası ise tarım ve hayvancılıkta sağlam, planlı ve sürdürülebilir bir ıslahat. Üstelik bu ıslahatın merkezinde çiftçi olmak zorunda. Her hafta bir mesleği deneyimlediğimiz İşin Peşinde köşesi için bu haftaki durağımız Bursa’da bir hayvan çiftliği oldu. Bir çiftlikle mesainin nasıl gerçekleş-tiğini ve üretim sürecini yakından gözlemleme imkânı bulduk.
ÇALIŞAN GEREKSİNİMİ
Gelir gelmez dikkatimi çeken şey çalışanlardı. Öğrendiğime nazaran yıllardır batıdaki çiftliklere çalışanlar doğu vilayetlerinden gelirken artık bu değişmiş. Afganlar burada yeni bir emekçi piyasası oluşturmuş. Büyük çiftliklerde kayıtlı bir biçimde ve toplumsal hakları ödenerek çalıştırılsa da küçük çiftliklerde bunu sağlamak pek mümkün değil. Onların da en büyük şikâyeti bu. Çiftlik sahipleri artık çoban bulmanın güç olduğunu, kentsel göçün durdurulamadığını ve fakat buradaki gereksinimi Afgan çalışanlarla doldurduklarını belirtiyor.
SABAH ERKEN BAŞLIYOR
Burası Mert Tutak idaresinde kurulan Karkas Çiftliği. Başında ise ziraat mühendisi Can Ordu bulunuyor. Binden çok hayvanın bakımından sorumlu olan Can Ordu birinci vakit içinderda bana günlük işleyişi anlattıktan daha sonra birlikte işe koyuluyoruz. Burada mesai sabah 05.00’da başlıyor. Sabah ve akşam olmak üzere günde iki kere hayvanlara yem veriliyor. Balyaları açıp, yem için gerekli karışımı hazırlıyoruz. Balyaları açtıkça tozlar havaya uçuşuyor. İş ağır ve zahmetli, emeği yüksek.
SODA DA VERİLİYOR
Hayvan bakımı ve besiciliği sıkıntı bir iş. Değerli bir bilgi birikimi istiyor. Çıkardığı sesten, bakışlarından hareketlerinden hastalığını anlamanız gerekiyor. Yoksa sermaye boşa gidebilir. Can Ordu, bu noktada şunları söylüyor: “Beslenme en değerli ayrıntı. Mermer tozundan sodaya kadar her unsur hayvanın gelişmenini etkiliyor. Türkiye’de hayvanlar 550 kilograma geldiğinde kesiliyor. Bunun daha yüksek olması gerek. Kültür ırklarında bu bir tona kadar çıkıyor. Burada ortamın havasından yemin kalitesine kadar her ayrıntı da kıymetli.”
NE KADAR KAZANIYORLAR?
Hayvan çiftliklerinde çalışanlar 3 bin 750 liradan başlayan fiyatlarla mesai yapıyor. Bu kademe kademe artış gösteriyor. Büyük bir çiftlikte çalışıyor-sanız ve çiftliğin yönetiminden sorumluysanız bu 10 bin liranın üzerine çıkıyor.
GÜNDE 1.8 KİLOGRAM
Hayvanın yediği yemin kalitesi epeyce değerli. Can Ordu’ya nazaran Türkiye’de herkes gerekli beslemeyi yapamıyor. Yapması da sıkıntı. Zira yem fiyatları daima artıyor. Kendi arazinde buğday, arpa, yonca, mısır üzere eserleri yetiştiremiyorsan ayakta kalma talihin yok. Günlük 15 ton yemi hayvanlara verdiklerini söyleyen Ordu, “Günde 1.8 kilogram yük kazanmaları gerekiyor. Bir hayvan 18 ay çiftlikte kalıyor. Lakin bunu sağlamak için kaliteli yem kullanmak, besin bedelini yeterli ayarlamak gerekiyor. Bu da yüksek maliyete karşın çalışmak demek” diyor.
24 SAAT DİKKAT
Hayvanları yemledikten daha sonra paklık etabına geçiyoruz. Büyük çiftliklerde insan gücüne olan gereksinim gorece az olsa da daima hayvanların ortasında bulunmak gerekiyor. Yattıkları yerlerin pak olması onlar için değerli. O yüzden onlar pislettikçe biz de kürekle temizliyoruz. Bu kokunun ortasında ve yüksek sıcakta çalışmak zorluyor. Ancak biraz tembellik hayvanların bakımı için olumsuz sonuçlar doğuruyor o yüzden burada mesai 24 saat bitmiyor. Hayvanların birbirine ziyan verme ihtimaline karşı daima olarak ortalarında dolaşıp onların muhtaçlıklarını denetim etmek gerekiyor.
KENDİN ÜRETMEK ZORUNDASIN
Samanın hayvanlar için daha rahat sindirimi sağladığını tabir eden Can Ordu, “Samanda da fiyatlar geçen yıla göre ikiye katlandı. Türkiye’de bulunmayan ve ithal ettiğimiz yemlerde geçen yıl ton başına 150 olan fiyat artık 320 Euro. Besi yemlerinde fiyat yüzde 46 yükseldi. Ayçiçeği küspesinde ise yüzde 100’lük bir artış var. Durum bu biçimde olduğunda sürdürülemiyor. Biz yemlerimizi kendi yerimizde ürettiğimiz için maliyeti döndürebiliyoruz. Ancak kendi toprağınız yoksa hayvancılık yapamazsınız. kimi vakit parasını verseniz bile hammadde bulamıyorsunuz” diye konuştu.
TÜKETİCİYE İKAZ
Sene başında 36 lira olan karkas et kilogram fiyatının şu an itibariyle 42 TL bandında dolaştığını söyleyen Mert Tutak, “Besicinin ziyan görmemesi ismine minimumda 48 TL civarında olması gerekli. halbuki kimi marketlerde bunun fazlaca daha altında fiyatlama ile satışlar yapılıyor. Bu teknik olarak mümkün değil. Tüketicinin satn aldığı ete dikkat etmesi gerek” ikazında bulunuyor. Bu işin fazlaca taraflı ve karmaşık süreçler gerektirdiğini aktayan Tutak, süt sıkıntısına da değiniyor: “Sütlerin bölüm içerisinde para etmemesi niçiniyle, anneler bölüme gidiyor ve anneler kesite gidince yeni besi oluşmaması, ötürüsıyla kesim içerisinde yetiştiricilik konusunda problemler yaşanıyor.”
FİYAT DALGALANMALARI
Türkiye de bu dalgalanmalardan önemli derecede etkileniyor. Et, süt, zerzevat ve tahıl fiyatları ani yükselişler yaşıyor. kimi vakit piyasada bulunamayan eser 3 ay daha sonra fazla üretimden tarlalara gübre olarak dökülmek zorunda kalıyor. Bu durumun tek devası ise tarım ve hayvancılıkta sağlam, planlı ve sürdürülebilir bir ıslahat. Üstelik bu ıslahatın merkezinde çiftçi olmak zorunda. Her hafta bir mesleği deneyimlediğimiz İşin Peşinde köşesi için bu haftaki durağımız Bursa’da bir hayvan çiftliği oldu. Bir çiftlikle mesainin nasıl gerçekleş-tiğini ve üretim sürecini yakından gözlemleme imkânı bulduk.
ÇALIŞAN GEREKSİNİMİ
Gelir gelmez dikkatimi çeken şey çalışanlardı. Öğrendiğime nazaran yıllardır batıdaki çiftliklere çalışanlar doğu vilayetlerinden gelirken artık bu değişmiş. Afganlar burada yeni bir emekçi piyasası oluşturmuş. Büyük çiftliklerde kayıtlı bir biçimde ve toplumsal hakları ödenerek çalıştırılsa da küçük çiftliklerde bunu sağlamak pek mümkün değil. Onların da en büyük şikâyeti bu. Çiftlik sahipleri artık çoban bulmanın güç olduğunu, kentsel göçün durdurulamadığını ve fakat buradaki gereksinimi Afgan çalışanlarla doldurduklarını belirtiyor.
SABAH ERKEN BAŞLIYOR
Burası Mert Tutak idaresinde kurulan Karkas Çiftliği. Başında ise ziraat mühendisi Can Ordu bulunuyor. Binden çok hayvanın bakımından sorumlu olan Can Ordu birinci vakit içinderda bana günlük işleyişi anlattıktan daha sonra birlikte işe koyuluyoruz. Burada mesai sabah 05.00’da başlıyor. Sabah ve akşam olmak üzere günde iki kere hayvanlara yem veriliyor. Balyaları açıp, yem için gerekli karışımı hazırlıyoruz. Balyaları açtıkça tozlar havaya uçuşuyor. İş ağır ve zahmetli, emeği yüksek.
SODA DA VERİLİYOR
Hayvan bakımı ve besiciliği sıkıntı bir iş. Değerli bir bilgi birikimi istiyor. Çıkardığı sesten, bakışlarından hareketlerinden hastalığını anlamanız gerekiyor. Yoksa sermaye boşa gidebilir. Can Ordu, bu noktada şunları söylüyor: “Beslenme en değerli ayrıntı. Mermer tozundan sodaya kadar her unsur hayvanın gelişmenini etkiliyor. Türkiye’de hayvanlar 550 kilograma geldiğinde kesiliyor. Bunun daha yüksek olması gerek. Kültür ırklarında bu bir tona kadar çıkıyor. Burada ortamın havasından yemin kalitesine kadar her ayrıntı da kıymetli.”
NE KADAR KAZANIYORLAR?
Hayvan çiftliklerinde çalışanlar 3 bin 750 liradan başlayan fiyatlarla mesai yapıyor. Bu kademe kademe artış gösteriyor. Büyük bir çiftlikte çalışıyor-sanız ve çiftliğin yönetiminden sorumluysanız bu 10 bin liranın üzerine çıkıyor.
GÜNDE 1.8 KİLOGRAM
Hayvanın yediği yemin kalitesi epeyce değerli. Can Ordu’ya nazaran Türkiye’de herkes gerekli beslemeyi yapamıyor. Yapması da sıkıntı. Zira yem fiyatları daima artıyor. Kendi arazinde buğday, arpa, yonca, mısır üzere eserleri yetiştiremiyorsan ayakta kalma talihin yok. Günlük 15 ton yemi hayvanlara verdiklerini söyleyen Ordu, “Günde 1.8 kilogram yük kazanmaları gerekiyor. Bir hayvan 18 ay çiftlikte kalıyor. Lakin bunu sağlamak için kaliteli yem kullanmak, besin bedelini yeterli ayarlamak gerekiyor. Bu da yüksek maliyete karşın çalışmak demek” diyor.
24 SAAT DİKKAT
Hayvanları yemledikten daha sonra paklık etabına geçiyoruz. Büyük çiftliklerde insan gücüne olan gereksinim gorece az olsa da daima hayvanların ortasında bulunmak gerekiyor. Yattıkları yerlerin pak olması onlar için değerli. O yüzden onlar pislettikçe biz de kürekle temizliyoruz. Bu kokunun ortasında ve yüksek sıcakta çalışmak zorluyor. Ancak biraz tembellik hayvanların bakımı için olumsuz sonuçlar doğuruyor o yüzden burada mesai 24 saat bitmiyor. Hayvanların birbirine ziyan verme ihtimaline karşı daima olarak ortalarında dolaşıp onların muhtaçlıklarını denetim etmek gerekiyor.
KENDİN ÜRETMEK ZORUNDASIN
Samanın hayvanlar için daha rahat sindirimi sağladığını tabir eden Can Ordu, “Samanda da fiyatlar geçen yıla göre ikiye katlandı. Türkiye’de bulunmayan ve ithal ettiğimiz yemlerde geçen yıl ton başına 150 olan fiyat artık 320 Euro. Besi yemlerinde fiyat yüzde 46 yükseldi. Ayçiçeği küspesinde ise yüzde 100’lük bir artış var. Durum bu biçimde olduğunda sürdürülemiyor. Biz yemlerimizi kendi yerimizde ürettiğimiz için maliyeti döndürebiliyoruz. Ancak kendi toprağınız yoksa hayvancılık yapamazsınız. kimi vakit parasını verseniz bile hammadde bulamıyorsunuz” diye konuştu.
TÜKETİCİYE İKAZ
Sene başında 36 lira olan karkas et kilogram fiyatının şu an itibariyle 42 TL bandında dolaştığını söyleyen Mert Tutak, “Besicinin ziyan görmemesi ismine minimumda 48 TL civarında olması gerekli. halbuki kimi marketlerde bunun fazlaca daha altında fiyatlama ile satışlar yapılıyor. Bu teknik olarak mümkün değil. Tüketicinin satn aldığı ete dikkat etmesi gerek” ikazında bulunuyor. Bu işin fazlaca taraflı ve karmaşık süreçler gerektirdiğini aktayan Tutak, süt sıkıntısına da değiniyor: “Sütlerin bölüm içerisinde para etmemesi niçiniyle, anneler bölüme gidiyor ve anneler kesite gidince yeni besi oluşmaması, ötürüsıyla kesim içerisinde yetiştiricilik konusunda problemler yaşanıyor.”